Η εγκατάλειψη ναυτικών σε 54 πλοία το 2025 προκαλεί σοβαρή ανησυχία στη ναυτιλιακή βιομηχανία. Σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), ο αριθμός αυτός ενδέχεται να καταστήσει το 2025 ως τη δεύτερη χειρότερη χρονιά σε περιστατικά εγκατάλειψης πληρωμάτων.
Η μάστιγα σχετικά με την εγκατάλειψη ναυτικών αποδεικνύεται πολύ δύσκολο να εξαλειφτεί για τους οργανισμούς και τις αρχές σε όλο τον κόσμο.
Συνολικά 54 πλοία μαζί με τα πληρώματα τους έχουν εγκαταλειφθεί μέχρι στιγμής φέτος, σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), θέτοντας το 2025 δυνητικά σε τροχιά να είναι ο δεύτερος υψηλότερος αριθμός για πλοία που έχουν εγκαταλειφθεί από τις πλοιοκτήτριες και διαχειρίστριες εταιρείες.
Οι περιπτώσεις της εγκατάλειψη ναυτικών υπερδιπλασιάστηκαν πέρυσι από τα επίπεδα ρεκόρ του 2023 για να θέσουν ένα ανησυχητικό νέο υψηλό, με τους ειδικούς να συνδέουν την άνοδο με τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη του λεγόμενου σκιώδους στόλου.
Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO) καταγράφηκαν 310 περιπτώσεις εγκατάλειψης πληρώματος πέρυσι, αυξημένες κατά 118% σε σχέση με το προηγούμενο ρεκόρ του 2023 που ήταν 142.
Οι περιπτώσεις των ναυτικών που αφήνονται να εγκλωβισμένοι και αβοήθητοι σε εγκαταλελειμμένα πλοία έχουν αυξηθεί δραματικά τη δεκαετία του 2020, πρώτα εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού και, αργότερα, λόγω του συνεχούς αυξανόμενου αριθμού πλοίων που ανήκουν στον λεγόμενο σκοτεινό στόλο.
Η εγκατάλειψη ναυτικών συζητήθηκε στα κεντρικά γραφεία της ILO, όπου οι αξιωματούχοι συναντήθηκαν για να συζητήσουν και να ενημερώσουν τη Σύμβαση Ναυτικής Εργασίας (MLC).
Μεταξύ της σειράς τροποποιήσεων της MLC που συμφωνήθηκαν την περασμένη εβδομάδα για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης των ναυτικών στα πλοία ήταν οι διατάξεις για τους ναυτικούς ώστε να χαρακτηρίζονται ως βασικοί εργαζόμενοι (key workers), τον επαναπατρισμό των ναυτικών, τα νέα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι μπορούν να βγουν στην στεριά χωρίς να χρειάζονται θεώρηση ή ειδική άδεια και την βελτιωμένη προστασία έναντι του εκφοβισμού και της παρενόχλησης.
Οδηγίες για τον τρόπο αντιμετώπισης της εγκατάλειψη ναυτικών εγκρίθηκαν από μια κοινή τριμερή ομάδα εργασίας της ILO και του ΙΜΟ στα τέλη του 2022, αν και η συνεχιζόμενη αύξηση των περιπτώσεων εγκατάλειψης πληρώματος στα ενδιάμεσα χρόνια δείχνει πόσο δυσεπίλυτο είναι το πρόβλημα.
«Το αυξανόμενο κύμα εγκατάλειψης ναυτικών πρέπει να σταματήσει. Οι καλές πράξεις της ναυτιλίας επισκιάζονται από αυτή την κατάχρηση. Οι ψεύτικες σημαίες, ο σκοτεινός στόλος και η αναταραχή δημιουργούν έδαφος για εκμετάλλευση. Αυτό θα πρέπει να χρησιμεύσει ως κόκκινη σημαία για ολόκληρη τη βιομηχανία μας και χρειαζόμαστε μια αναθεώρηση του συστήματος για να προστατεύσουμε τους ναυτικούς», είχε πει ο Steven Jones, ιδρυτής του “The Seafarers Happiness Index” πέρυσι.
Η άθλιες συνθήκες στο πλοίο “Captain Tarek”
Ένα χαρακτηριστικό περιστατικό που είχε έρθει στην δημοσιότητα αφορούσε το “Captain Tarek”, το οποίο εγκαταλείφθηκε στο λιμάνι της Χοντάιντα, μετά από επίθεση. Το πλήρωμά του, φοβούμενο για τη ζωή του, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το πλοίο και να ζητήσει καταφύγιο σε ξενώνα της πόλης.
Οκτώ Σύριοι ναυτικοί που ζήτησαν βοήθεια από την ITF επαναπατρίστηκαν, ενώ πέντε Ινδοί συνάδελφοί τους δίστασαν να φύγουν, φοβούμενοι ότι δεν θα λάμβαναν τα δεδουλευμένα τους.
Σύμφωνα με την ITF, το “Captain Tarek” δεν διαθέτει πιστοποιητικά, ασφάλιση ή γνωστό ιδιοκτήτη. Πρόκειται για ένα πλοίο γενικού φορτίου 8.000 dwt, κατασκευασμένο το 1994, χωρίς γνωστή σημαία ή διεθνές διακριτικό σήμα, το οποίο εγκαταλείφθηκε στην Υεμένη και τελικά κατασχέθηκε στο Σουδάν.
Η εγκατάλειψη ναυτικών στο “Malahakal”
Σε ακόμη χειρότερη κατάσταση βρέθηκε ένας Ινδός ναυτικός στο πλοίο “Malahakal”. Αναγκάστηκε να ζει σε μια καμπίνα με άθλιες συνθήκες, περιμένοντας τον επαναπατρισμό του για 15 μήνες χωρίς να έχει πληρωθεί.
Το πλοίο ανήκει σε Ινδό πλοιοκτήτη χωρίς καταχωρημένη εταιρεία ή γραφεία. Δεν είναι εγγεγραμμένο σε κανένα νηολόγιο και δεν διαθέτει αριθμό ΙΜΟ.
Οι αρχές των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) παρενέβησαν όταν ο ναυτικός απείλησε να αυτοκτονήσει. Οι πλοιοκτήτρια εταιρεία προσέφερε αρχικά 200 δολάρια ως αποζημίωση, πρόταση η οποία απορρίφθηκε. Στη συνέχεια, ανέβασε την προσφορά στα 500 δολάρια. Τελικά, ύστερα από πιέσεις, συμφώνησε να καταβάλει τα δεδουλευμένα 15 μηνών, συνολικού ύψους 7.500 δολαρίων.
«Η εγκατάλειψη ναυτικών είναι ένας «καρκίνος» που πρέπει να εξαλειφθεί άμεσα. Οι ναυτικοί δεν είναι αναλώσιμοι».
Οι εγκατάλειψη ναυτικών του Star Apollo
Η Διεθνής Ομοσπονδία Εργαζομένων Μεταφορών (ITF) ανέφερε την περίπτωση δεκαπέντε απλήρωτων ναυτικών στο υπεράκτιο πλοίο υποστήριξης Star Apollo.
Οι εγκατάλειψη ναυτικών και τα πληρώματα που δεν έχουν λάβει τους μισθούς τους από την αρχή της σύμβασής τους, που κυμαίνονται από τέσσερις έως οκτώ μήνες. Οι συνολικοί απλήρωτοι μισθοί φέρονται να είναι σχεδόν 80.000 δολάρια. Η παρατεταμένη μη καταβολή των μισθών τους έχει επηρεάσει σοβαρά το πλήρωμα, προκαλώντας σημαντικό άγχος και επιδείνωση των συνθηκών υγείας.
Οι εγκλωβισμένοι ναυτικοί ζητούν άμεσα βοήθεια
Ένας επιθεωρητής ITF με έδρα την Ινδία, ο οποίος βοηθά το παγιδευμένο πλήρωμα του Star Apollo, καταδίκασε την τρέχουσα κατάσταση, περιγράφοντάς την ως εκμετάλλευση των μελών του πληρώματος από την πλοιοκτήτρια εταιρεία.
Το Star Apollo το διαχειρίζεται εταιρεία με έδρα την Ινδία και φέρει την σημαία του St Kitts Nevis. Το πλοίο βρίσκεται επί του παρόντος ελλιμενισμένο στο ναυπηγείο Batamec στην Ινδονησία.
Φωτογραφίες που κοινοποιήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της ITF δείχνουν το πλήρωμα να κρατά πλακάτ με επείγουσα έκκληση για βοήθεια. Μεταξύ των μηνυμάτων που εμφανίστηκαν ήταν ισχυρισμοί ότι η εταιρεία είχε απειλήσει να «μπλοκάρει» τα διπλώματα τους (COC), εάν συνέχιζαν να απαιτούν τους απλήρωτους μισθούς τους.
Το πλήρωμα απηύθυνε έκκληση απευθείας στην ITF και το κράτος σημαίας με σκοπό να παρέμβουν και να επιλύσουν την κατάσταση.
Ανεξέλεγκτες παραβιάσεις των δικαιωμάτων των ναυτικών
Η ITF καταγγέλλει πως η ατιμωρησία στη ναυτιλιακή βιομηχανία έχει φτάσει σε επικίνδυνα επίπεδα.
«Είναι ντροπιαστικό να βλέπουμε πλοιοκτήτες να εγκαταλείπουν πληρώματα και ναυτικούς να τιμωρούνται με αρνητικά σχόλια στα Ναυτικά τους Βιβλία, απλώς επειδή διεκδίκησαν τα δικαιώματά τους».
Οι ναυτικοί που δεν έχουν την προστασία ενός συνδικάτου διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εκμετάλλευσης. Παράλληλα, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές φέρουν σημαντική ευθύνη, καθώς συχνά επιτρέπουν σε πλοιοκτήτες να λειτουργούν χωρίς τον απαραίτητο έλεγχο.
Έκκληση για αυστηρότερη επιτήρηση
Η ITF ζητά αυστηρότερα μέτρα από τις διεθνείς ναυτιλιακές αρχές για να καταπολεμηθεί η εγκατάλειψη ναυτικών. Πολλές σημαίες δεν ανταποκρίνονται σε επείγοντα περιστατικά, αφήνοντας τους ναυτικούς απροστάτευτους.
