5 βαθυσκάφη που κατασκευάστηκαν για να φτάσουν στα βαθύτερα σημεία του πλανήτη. Η θάλασσα πάντα προκαλούσε φόβο αλλά και δέος στον άνθρωπο, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για τα βαθύτερα σημεία του πλανήτη, με τον πυθμένα τους να βρίσκεται σε χιλιάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια του νερού.
Η θάλασσα πάντα προκαλούσε φόβο αλλά και δέος στον άνθρωπο, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για τα βαθύτερα σημεία στον πλανήτη, με τον πυθμένα τους να βρίσκεται σε χιλιάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια του νερού.
Ένα τέτοιο σημείο είναι και η Αδαλική ζώνη (Hadal Zone), η οποία αποτελεί το βαθύτερο τμήμα των ωκεανών και φιλοξενεί τις βαθύτερες θαλάσσιες τάφρους του κόσμου, οι οποίες παραμένουν και οι λιγότερο εξερευνημένες.
Αυτά τα ακραία θαλάσσια οικοσυστήματα χαρακτηρίζονται από πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, πλήρη απουσία φωτός, έλλειψη θρεπτικών συστατικών και πιέσεις που ξεπερνούν τα 1.100 bar ή 1.120 κιλά ανά τετραγωνικό εκατοστό, πίεση αντίστοιχη με εκείνη που θα ασκούσαν 50 τζάμπο τζετ πάνω σε έναν ανθρώπινο αντίχειρα!
Αξίζει να σκεφτείτε ότι ενώ 12 άνθρωποι έχουν περπατήσει στη Σελήνη, μόλις τρεις έχουν φτάσει ποτέ σε αυτή τη ζώνη.
Μόνο ελάχιστα βαθυσκάφη έχουν σχεδιαστεί για να αντέχουν σε τέτοια τεράστια βάθη, και μόλις 3 έχουν φτάσει στο Challenger Deep που βρίσκεται περίπου 10.935 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, στην Τάφρο των Μαριανών, το βαθύτερο σημείο της Γης.
Αυτά τα βαθυσκάφη έχουν κατασκευαστεί από ειδικό ατσάλι και τιτάνιο ώστε να αντέχουν την τεράστια πίεση του νερού.
Παρακάτω θα αναφέρουμε πέντε από αυτά τα βαθυσκάφη.
1. Trieste
Ήταν το πρώτο βαθυσκάφος που έφτασε στα βαθύτερα σημεία του ωκεανού το 1960. Πριν όμως επικεντρωθούμε σε αυτό το επίτευγμα, αξίζει να αναφέρουμε μερικά στοιχεία για τη σχεδίασή του.
Το Trieste ήταν δημιούργημα του Ελβετού επιστήμονα Auguste Piccard, ο οποίος το σχεδίασε βασισμένος σε ένα από τα προηγούμενα βαθυσκάφη του, το FNRS-2. Κατασκευάστηκε στην Ιταλία και καθελκύστηκε το 1953, παίρνοντας το όνομά του από την Ελεύθερη Περιοχή της Τεργέστης, όπου είχε κατασκευαστεί ένα μέρος του.
Η κύρια δεξαμενή του περιείχε 83.000 λίτρα βενζίνης, και όντας ελαφρύτερη από το νερό και σχεδόν ασυμπίεστη ήταν ιδανική για επιχειρήσεις σε ακραία βάθη.
Ο θόλος του πληρώματος κρεμόταν από το κύριο σώμα του, προστατεύοντας τους χειριστές από την εξωτερική πίεση. Διέθετε επίσης χοάνες έρματος με σιδερένια σφαιρίδια και δεξαμενές νερού που μπορούσαν να πλημμυρίσουν ή να αδειάσουν.
Το Trieste αγοράστηκε από το Πολεμικό Ναυτικό των Η.Π.Α. το 1958 με σκοπό να φτάσει στο Challenger Deep. Το βαθυσκάφος, αξίας 250.000 δολαρίων, πραγματοποίησε την κατάδυσή του στις 23 Ιανουαρίου 1960. Ο Jacques Piccard, Ελβετός ωκεανογράφος και γιος του σχεδιαστή, μαζί με τον Υποπλοίαρχο Don Walsh του Αμερικανικού Ναυτικού, έφτασαν σε βάθος 10.916 μέτρων.
Η κάθοδος διήρκεσε 4 ώρες και 47 λεπτά, και παρέμειναν 20 λεπτά στον πυθμένα πριν ξεκινήσουν την ανάδυσή τους, η οποία κράτησε περίπου 3 ώρες. Ήταν μια ιστορική στιγμή για την ωκεανογραφία και τη ναυτική τεχνολογία, αποδεικνύοντας ότι ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στα πιο ακραία βάθη του πλανήτη.
2. Deepsea Challenger
Αυτό το βαθυσκάφος, με σχήμα τορπίλης, σχεδιάστηκε από Αυστραλούς μηχανικούς και μετέφερε τον σκηνοθέτη James Cameron στο βαθύτερο σημείο του πλανήτη, όπου παρέμεινε σε μια εξαιρετικά στενή θέση εμβρύου, καθώς η καμπίνα ήταν μια σφαίρα από χάλυβα διαμέτρου λίγο μεγαλύτερης από ένα μέτρο.
Το σώμα του ήταν κατασκευασμένο από συνθετικό αφρό (syntactic foam), υλικό που δεν συμπιέζεται ούτε υπό τις ακραίες πιέσεις αυτού του βάθους. Καθώς το σώμα ήταν τοποθετημένο κατακόρυφα, το βαθυσκάφος δεν κινούνταν οριζόντια αλλά βυθιζόταν κατευθείαν προς τα κάτω, σαν βέλος, και μπορούσε να κινείται πλευρικά στον πυθμένα.
Βαριά σιδερένια βάρη το τραβούσαν προς τα κάτω, ενώ κατά την ανάδυση ο χειριστής απελευθέρωνε τα βάρη, και ο συνθετικός αφρός το εκτόξευε φυσικά προς την επιφάνεια.
Η ιστορική κατάδυση έγινε στις 26 Μαρτίου 2012, όταν ο James Cameron οδήγησε το Deepsea Challenger στο Challenger Deep. Έφτασε στον πυθμένα σε 2 ώρες και 36 λεπτά, καταγράφοντας βάθος 10.908 μέτρων, και έγινε ο τρίτος άνθρωπος που φτάνει ποτέ στο βαθύτερο σημείο της Γης και ο πρώτος που το έκανε μόνος του.
Ο Cameron παρέμεινε τρεις ώρες στον πυθμένα της τάφρου, συλλέγοντας βιολογικά δείγματα και κινηματογραφώντας βίντεο 3D, ώστε ο κόσμος να μπορέσει να δει αυτό το εντυπωσιακό θέαμα. Ένα τεχνικό πρόβλημα προκάλεσε την απώλεια του ρομποτικού βραχίονα, με αποτέλεσμα να τερματίσει πρόωρα την αποστολή. Η ανάδυση διήρκεσε μόλις ενενήντα λεπτά.
3. DSV Limiting Factor
Γνωστό και ως Triton 36000/2, αυτό το βαθυσκάφος κατασκευάστηκε και χρηματοδοτήθηκε από τον εξερευνητή Victor Vescovo για την αποστολή Five Deeps Expedition (2018–2019), η οποία στόχευε να φτάσει στο βαθύτερο σημείο και των πέντε ωκεανών του κόσμου.
Κατασκευάστηκε από την εταιρεία Triton Submarines και διαθέτει σφαιρικό κύτος από κράμα τιτανίου. Μπορεί να φιλοξενήσει δύο άτομα και είναι το μοναδικό εμπορικά πιστοποιημένο επανδρωμένο υποβρύχιο με πιστοποίηση για βάθος έως 11.000 μέτρων.
Λειτουργεί με μπαταρίες λιθίου και διαθέτει δέκα ηλεκτρικούς προωθητήρες. Χάρη σε αυτό το βαθυσκάφος, ο Vescovo έγινε ο μοναδικός άνθρωπος που έφτασε στο βαθύτερο σημείο και των πέντε ωκεανών.
Στον Ατλαντικό έφτασε στην Τάφρο του Πουέρτο Ρίκο σε βάθος 8.376 μ. Στον Νότιο Ωκεανό, κατέβηκε στην Τάφρο του South Sandwich στα 7.434 μ. Εξερεύνησε επιτυχώς την Τάφρο της Ιάβας στον Ινδικό Ωκεανό, το Challenger Deep στον Ειρηνικό και το Molloy Deep στον Αρκτικό Ωκεανό, σε βάθη 7.192 μ., 10.925 μ. και 5.550 μ. αντίστοιχα.
Η κατάδυσή του στο Challenger Deep ξεπέρασε οριακά το προηγούμενο επανδρωμένο ρεκόρ βάθους. Το βαθυσκάφος υποστηρίζεται από το ερευνητικό σκάφος DSSV Pressure Drop, το οποίο χαρτογραφεί τον πυθμένα και εκτοξεύει μη επανδρωμένα οχήματα τύπου Lander για τη συλλογή επιστημονικών δεδομένων.
4. Fendouzhe
Πρόκειται για το βαθυσκάφος βαθέων υδάτων της Κίνας, εγχώριας κατασκευής, σχεδιασμένο για επιστημονική έρευνα. Λειτουργεί υπό τη διαχείριση της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών, μπορεί να φιλοξενήσει τρία άτομα και να καταδυθεί σε βάθος έως 11.000 μέτρων.
Το Fendouzhe διαθέτει δύο ρομποτικούς βραχίονες με ικανότητα ανύψωσης άνω των 60 κιλών, σχεδιασμένους για εργασίες σε μεγάλα βάθη όπως η συλλογή δειγμάτων και η εξερεύνηση.
Διαθέτει επίσης ένα σύγχρονο ακουστικό σύστημα το οποίο του επιτρέπει να επικοινωνεί συνεχώς μέσω κειμένου, φωνής και εικόνας από τον βυθό προς το μητρικό σκάφος του, το ερευνητικό πλοίο R/V Tansuo-1 (Exploration-1).
Το Fendouzhe πραγματοποίησε αρκετές θαλάσσιες δοκιμές και αποστολές στον Ειρηνικό Ωκεανό. Το 2020 ολοκλήρωσε 13 καταδύσεις στην Τάφρο των Μαριανών, εκ των οποίων οι 8 ξεπέρασαν τα 10.000 μέτρα.
Στις 10 Νοεμβρίου 2020, κατέρριψε το εθνικό ρεκόρ επανδρωμένης κατάδυσης φτάνοντας τα 10.909 μέτρα στο Challenger Deep.
Από την έναρξη της πλήρους λειτουργίας του το 2021, το βαθυσκάφος έχει λάβει μέρος σε πολλές αποστολές, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης διεθνούς κοινής ερευνητικής αποστολής βαθέων υδάτων το 2023, καθώς και αποστολών σε τάφρους του Ινδικού Ωκεανού, όπως η Άβυσσο Diamantina.
5. HOV Jiaolong
Το Jiaolong, που σημαίνει «Θαλάσσιος Δράκος», προετοίμασε το έδαφος για τον διάδοχό του, το Fendouzhe. Ωστόσο, ενώ τα τέσσερα προηγούμενα βαθυσκάφη είχαν στόχο να φτάσουν στο βαθύτερο σημείο του πλανήτη, το Jiaolong σχεδιάστηκε για να εξερευνήσει τη συντριπτική πλειονότητα του θαλάσσιου βυθού.
Τον Ιούνιο του 2012, κατά τη διάρκεια θαλάσσιων δοκιμών στην Τάφρο των Μαριανών, πέτυχε μέγιστο βάθος κατάδυσης 7.062 μέτρων, γεγονός που σημαίνει ότι μπορεί να εξερευνήσει το 99,8% του θαλάσσιου πυθμένα.
Μπορεί να μεταφέρει τρία άτομα, συνήθως έναν χειριστή και δύο ερευνητές, για τη συλλογή επιστημονικών δεδομένων. Το Jiaolong υπήρξε καθοριστικό εργαλείο για τις κινεζικές αποστολές στους ωκεανούς του Ειρηνικού, του Ινδικού και του Ατλαντικού, οι οποίες οδήγησαν στην ανακάλυψη βαθέων θαλάσσιων τάφρων, υδροθερμικών αναβλύσεων και άλλων υποθαλάσσιων δομών, όπως περιοχών με πολυμεταλλικούς κονδύλους.
Υπέστη σημαντική αναβάθμιση το 2024 και το 2025, βελτιώνοντας αισθητά την αποδοτικότητα και τη συχνότητα των καταδύσεών του, θέτοντας νέα ρεκόρ στον τομέα των ερευνητικών βαθυσκαφών.
Κλείνοντας
Τέτοια βαθυσκάφη δείχνουν το πόσο σημαντική είναι για τον άνθρωπο η εξερεύνηση των ωκεανών. Είναι τόσα πολλά τα μυστικά που κρύβουν, που συναρπάζουν τον κάθε έναν μας.
Η θάλασσα είναι τόσο απρόβλεπτη και τόσο απέραντη που θα χρειαστούν δεκάδες ή εκατοντάδες χρόνια για να ολοκληρώσει ο άνθρωπος την πλήρη εξερεύνηση της.
