Πρόστιμο «μαμούθ» για την οικολογική καταστροφή του MV X-Press Pearl στη Σρι Λάνκα επιβλήθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο.
Η ναυτιλιακή εταιρεία με έδρα εταιρεία με έδρα τη Σιγκαπούρη X-Press, αρνείτε να καταβάλει αποζημίωση «μαμούθ» ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ΗΠΑ που επιβλήθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο της Σρι Λάνκα, για τη χειρότερη περιβαλλοντική ρύπανση στη χώρα, η οποία προκλήθηκε από τη βύθιση του MV X-Press Pearl κοντά στο Κολόμπο τον Ιούνιο του 2021.
Το πλοίο έπιασε φωτιά και καιγόταν για σχεδόν δύο εβδομάδες, λόγω διαρροής νιτρικού οξέος. Μετέφερε 81 εμπορευματοκιβώτια επικίνδυνων υλικών (συμπεριλαμβανομένων οξέων, πλινθωμάτων μολύβδου) και εκατοντάδες τόνους πλαστικών σφαιριδίων.
Οι προσπάθειες να προσεγγίσει το πλοίο προηγουμένως στο Κατάρ και την Ινδία και να εκφορτώσει τα κοντέινερ από τα οποία διέρρεε το οξύ, στέφθηκαν με αποτυχία.
Η περιβαλλοντική καταστροφή μόλυνε μια έκταση 80 χιλιομέτρων της δυτικής ακτής της Σρι Λάνκα, με τα μικροπλαστικά να επηρεάζουν τις παραλίες και τη θαλάσσια ζωή. Η αλιεία απαγορεύτηκε στην περιοχή για αρκετούς μήνες.
Τον Ιούλιο του 2025, το Ανώτατο Δικαστήριο της Σρι Λάνκα διέταξε την X-Press Feeders να καταβάλει το αρχικό ποσό του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ΗΠΑ σε αποζημιώσεις εντός ενός έτους, με 250 εκατομμύρια δολάρια να πρέπει να καταβληθούν άμεσα και τα υπόλοιπα να απαιτούνται για αργότερα.
Ο Shmuel Yoskovitz, Διευθύνων Σύμβουλος της X-Press Feeders, δήλωσε στο AFP ότι η εταιρεία δεν θα συμμορφωθεί με την απόφαση, επικαλούμενος ανησυχίες σχετικά με τον αντίκτυπό της στο παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο και την αρχή του περιορισμού της ευθύνης.
Είπε ότι η εταιρεία έχει ήδη δαπανήσει 170 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ για καθαρισμό, απομάκρυνση του ναυαγίου και αποζημίωση των αλιέων και είναι πρόθυμη να πληρώσει περισσότερα βάσει των ναυτιλιακών συμβάσεων ως τελικό διακανονισμό. Χαρακτήρισε την απόφαση του δικαστηρίου ως «γκιλοτίνα» που απειλεί την ομαλή λειτουργία της εταιρείας.
Η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα σχεδιάζει να ζητήσει συμβουλές από τον γενικό εισαγγελέα για τα επόμενα βήματα. Η εκπρόσωπος της κυβέρνησης Nalinda Jayatissa δήλωσε ότι οι αξιωματούχοι θα ακολουθήσουν τις νομικές οδηγίες για την εφαρμογή της απόφασης.
Τα Ηνωμένα Έθνη στο Κολόμπο χαιρέτισαν την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, χαρακτηρίζοντάς την ως μια σημαντική κίνηση για δικαιοσύνη. Σημείωσε ότι η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» αναγνωρίζεται από διεθνείς συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική ζημία θα συνεχιστεί παρά τις σημαντικές προσπάθειες καθαρισμού αμέσως μετά το περιστατικό. Η Χεμάνθα Γουίθανατζ του Κέντρου Περιβαλλοντικής Δικαιοσύνης δήλωσε ότι οι παραλίες μπορεί να φαίνονται καθαρές, αλλά η ζημία στο θαλάσσιο οικοσύστημα θα συνεχιστεί για χρόνια.
Το δικαστήριο έδωσε επίσης εντολή στην αστυνομία και τους εισαγγελείς να κινήσουν ποινικές διαδικασίες εάν η εταιρεία ή τα συνεργαζόμενα μέρη δεν συμμορφωθούν. Στον Ρώσο καπετάνιο του πλοίου, Βιτάλι Τιουτκάλο, έχει απαγορευτεί να φύγει από την Σρι Λάνκα και παραμένει στην χώρα πάνω από τέσσερα χρόνια.
Η X-Press Feeders είχε προσφέρει πρόστιμο για να εξασφαλίσει την απελευθέρωση του καπετάνιου, αλλά απορρίφθηκε. Η εταιρεία είχε επίσης λάβει εντολή από δικαστήριο του Λονδίνου τον Ιούλιο του 2023 που περιόριζε την ευθύνη της σε μέγιστο ποσό 19 εκατομμυρίων λιρών (25 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ), μια απόφαση που αμφισβητείται επί του παρόντος από τη Σρι Λάνκα.
Επιπλέον, η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα έχει καταθέσει αγωγή κατά της X-Press Feeders στο Διεθνές Εμπορικό Δικαστήριο της Σιγκαπούρης. Η υπόθεση έχει ανασταλεί μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας του Λονδίνου, ενώ αναμένεται προδικαστική ακρόαση τον Μάιο του 2026.
