Η ψυχική υγεία των ναυτικών είναι ένα θέμα που απασχολεί έντονα τα τελευταία χρόνια. Παρά την πρόοδο σε υποστήριξη και εκπαίδευση, τα βασικά προβλήματα παραμένουν άλυτα.
Είναι μια συζήτηση η οποία απασχολεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια τη ναυτιλιακή κοινότητα και κυρίως τους ναυτικούς. Οι απόψεις διίστανται κυρίως μεταξύ των ναυτικών που πραγματικά γνωρίζουν από πρώτο χέρι και όλων των άλλων που απλά βρίσκονται στον περίγυρο.
Η απομόνωση, οι μεγάλες περίοδοι μακριά από το σπίτι και ο απαιτητικός φόρτος εργασίας αποτελούσαν πάντα πρόκληση για τους ναυτικούς. Πρόσφατα, οι πιέσεις έχουν ενταθεί με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και τις παρατεταμένες επιπτώσεις της πανδημίας, οι οποίες επιδείνωσαν τις ήδη δύσκολες συνθήκες. Μην ξεχνάμε ότι πολλοί ναυτικοί έμειναν πολύ περισσότερο στα πλοία από ότι η διάρκεια της σύμβασης τους, την περιορισμένη έξοδο στην στεριά και αυξανόμενο άγχος από την πίεση που νοιώθουν από τις επιθεωρήσεις, τα λιμάνια και τις ίδιες τις εταιρείες.
Ο Danny McGowan της Nautilus International σημειώνει σημαντική αύξηση στις αναφορές άγχους, κατάθλιψης και άλλων ανησυχιών. Η κακή ψυχική υγεία των ναυτικών, εκτός από τους ίδιους τους ναυτικούς, επηρεάζει την ασφάλεια και την γενικότερη απόδοση στο πλοίο. Η Georgia Allen από την ISWAN τονίζει ότι η κόπωση και η έλλειψη συγκέντρωσης μπορούν να οδηγήσουν σε λάθη, ατυχήματα και μειωμένη αποτελεσματικότητα της ομάδας. Η Stephanie McLay από τους Lloyd’s Register λέει ότι η ψυχική καταπόνηση μπορεί να επηρεάσει τη λήψη αποφάσεων και τη δυναμική της ομάδας, προκαλώντας μερικές φορές ακόμη και συγκρούσεις.
Αναγνωρίζοντας την επείγουσα ανάγκη, ο κλάδος ανταποκρίνεται. Η Nautilus, η ITF και ο IMO έχουν πιέσει για εκπαίδευση στην ψυχική υγεία και καλύτερη προστασία. Η ψυχική υγεία και η ψυχολογική ασφάλεια αντιμετωπίζονται τώρα στην τρέχουσα αναθεώρηση της Σύμβασης STCW. Τα αποτελέσματα βέβαια θα φανούν μετά από αρκετά χρόνια, αλλά οι ναυτικοί είναι απαισιόδοξοι.
Η Natasha Brown του IMO αναφέρει ότι αυτή η ενημέρωση στοχεύει στην ευθυγράμμιση των προτύπων εκπαίδευσης με τις νέες πραγματικότητες, συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής υγείας. Εν τω μεταξύ, οι ναυτιλιακές εταιρείες λαμβάνουν μέτρα, όπως στο να εισάγουν γραμμές ψυχικής βοήθειας, χρησιμοποιούν εργαλεία όπως ο Δείκτης Ευτυχίας των Ναυτικών, προωθούν κοινωνικές δραστηριότητες στα πλοία και προσλαμβάνουν ειδικούς ψυχικής υγείας.
Βέβαια αυτό με τις «κοινωνικές δραστηριότητες στα πλοία» είναι ένα θέμα που σηκώνει αρκετή συζήτηση, αφού κανείς δεν καταλαβαίνει τι ακριβώς είναι αυτές οι κοινωνικές δραστηριότητες.
Ωστόσο, τα εμπόδια παραμένουν. Η περιορισμένη πρόσβαση στο διαδίκτυο και η έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας εξακολουθούν να εμποδίζουν πολλούς να αναζητήσουν βοήθεια. Η Allen τονίζει ότι η υποστήριξη ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με παράγοντες όπως η εθνικότητα, η ναυτιλιακή εταιρεία και η περιοχή. Ενώ γίνονται πολλές προσπάθειες, ο συντονισμός εξακολουθεί να λείπει σε ολόκληρο τον κλάδο.
Μπορεί η τεχνολογία να συμβάλλει στην ψυχική υγεία των ναυτικών στη θάλασσα;
Η τεχνολογία διερευνάται ως εργαλείο για την ευημερία των ναυτικών. Η ISWAN και η Λέσχη Πλοιοκτητών λάνσαραν μια δωρεάν εφαρμογή για κινητά που προσφέρει πρόσβαση σε υπηρεσίες υποστήριξης on line- και σε πόρους off line οποιαδήποτε στιγμή.
Στο πρότζεκτ SIM, η ISWAN συνεργάστηκε με την PsyFyi για να συλλέξει σχόλια από το πλήρωμα μέσω εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων και φορητών συσκευών. Αυτό βοήθησε στην παρακολούθηση του τρόπου με τον οποίο η κοινωνική αλληλεπίδραση επηρεάζει την υγεία. Τα πρώτα αποτελέσματα αφήνουν πολλές υποσχέσεις.
Οι McGowan και McLay τονίζουν τη σημασία του απορρήτου των δεδομένων και της ηθικής. Τα πληρώματα πρέπει να γνωρίζουν πώς χρησιμοποιούνται τα δεδομένα τους. Η τεχνολογία θα πρέπει επίσης να είναι ρεαλιστική, οι συστάσεις πρέπει να ευθυγραμμίζονται με το τι είναι εφικτό να γίνει πάνω σε ένα πλοίο.
Ο ναυτιλιακός τομέας έχει σημειώσει πρόοδο, αλλά χρειάζεται ακόμη να γίνει αρκετή δουλειά. Η καλύτερη συνεργασία, η τεχνολογία και η καλύτερη πρόσβαση στην υποστήριξη είναι απαραίτητες. Η αυξανόμενη εστίαση στην ψυχική υγεία των ναυτικών αποτελεί μια θετική αλλαγή που πρέπει να συνεχιστεί.
Τα ερωτήματα και υποκρισία για την ψυχική υγεία των ναυτικών
Τα κρίσιμα ερωτήματα βέβαια παραμένουν αναπάντητα. Όλα αυτά που γίνονται για την βελτίωση της ψυχικής υγείας των ναυτικών, είναι αφότου έχει ήδη διαταραχθεί η ψυχολογία τους. Το θέμα είναι τι κάνει η ναυτιλιακή βιομηχανία για να καταπολεμήσει την αιτία που συμβαίνει αυτό.
Είναι σαν να σου βαράνε χαστούκια και μετά να παίρνεις παυσίπονα για να μη πονάει το κεφάλι σου…
Οπότε δεν γίνεται όλη η βιομηχανία να ασκεί μια τεράστια πίεση στους ναυτικούς και στην συνέχεια να ψάχνει τρόπους να απαλύνει τον πόνο τους, και στην συνέχεια να συνεχίζει να ασκεί ακόμη μεγαλύτερη πίεση.
Μην πιει ο ναυτικός μια μπίρα, μην βγει στο λιμάνι, να δουλέψει 20 ώρες συνεχόμενες, να μην έχει πρόσβαση σε ποιοτικό φαγητό, να μην μπορεί να έχει τις κατάλληλες συνθήκες να γυμναστεί, να μην έχει πρόσβαση στην τηλεόραση, να μην έχει επαρκής πρόσβαση στο ιντερνετ κτλ.
Οπότε υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα. Γιατί δεν προσπαθεί η ναυτιλιακή βιομηχανία να προσεγγίσει το θέμα διαφορετικά; Γιατί θα πρέπει να φέρονται στο ναυτικό σαν σκουπίδι στα λιμάνια που πάει; Γιατί θα πρέπει να βάζουμε συνέχει αχρείαστους και ανούσιους κανονισμούς; Γιατί θα πρέπει να ασκείται τεράστια πίεση για συμμόρφωση με ακραίες απαιτήσεις; Γιατί θα πρέπει οι μισθοί τους να είναι εντελώς αντιστρόφως ανάλογη σε σχέση με αυτό που κάνουν;
Όταν πραγματικά τα απαντήσει η ναυτιλιακή βιομηχανία με κατανόηση και σεβασμό στο ναυτικό τότε ναι, τα πάντα θα βελτιωθούν.
Έως τότε θα βαράνε χαστούκια στους ναυτικούς και θα τους δίνουν παυσίπονα για να ξεπονέσει το κεφάλι τους…
