Σύγκρουση γιγάντων στον ΙΜΟ – το Net-Zero κινδυνεύει να βουλιάξει πριν καν ξεκινήσει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σαουδική Αραβία ενώνονται για να καθυστερήσουν το σχέδιο του ΙΜΟ για μηδενικές εκπομπές άνθρακα στη ναυτιλία, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από πολλές χώρες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σαουδική Αραβία έχουν κάνει κοινό μέτωπο για να καθυστερήσουν ή και να τινάξουν στον αέρα το σχέδιο του ΙΜΟ για το λεγόμενο Net-Zero Framework. Με απλά λόγια, προσπαθούν να τορπιλίσουν το πλάνο για να μειωθούν στο μηδέν οι εκπομπές άνθρακα από τα πλοία και να επιβληθεί ένας παγκόσμιος «φόρος άνθρακα» στη ναυτιλία.
Και εδώ που τα λέμε, όλο αυτό που πάει να κάνει ο διεθνής ναυτιλιακός οργανισμός δεν έχει ακουστεί και πολύ καλά ούτε στους εφοπλιστές αλλά ούτε και σε διάφορους φορείς για τη ναυτιλία. Και είναι λογικό, αφού η αλλαγή που προσπαθούν να επιβάλλουν είναι εν μέρει ανέφικτη και κοστίζει ακριβά. Πολύ ακριβά.
Η κουβέντα έγινε αυτή τη βδομάδα στο Λονδίνο, στη συνάντηση της Επιτροπής Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC). Εκεί, οι δύο χώρες έριξαν στο τραπέζι μια πρόταση «βόμβα», η οποία εάν εφαρμοστεί θα μπορούσε να καθυστερήσει το σχέδιο αυτό για πολλά χρόνια ακόμη. Ζήτησαν να αλλάξει ο τρόπος που εγκρίνονται οι κανονισμοί του ΙΜΟ.
Μέχρι σήμερα ισχύει η λεγόμενη «σιωπηρή αποδοχή». Δηλαδή αν περάσουν δέκα μήνες και δεν έχει αντιδράσει ένας μεγάλος αριθμός χωρών, οι νέοι κανόνες τίθενται αυτόματα σε ισχύ. Τώρα, θέλουν να το γυρίσουν στη «ρητή αποδοχή», που σημαίνει ότι κάθε χώρα θα πρέπει να εγκρίνει ξεχωριστά την αλλαγή. Και αυτό, όπως ακούγεται μέσα στις τάξεις του ΙΜΟ, ποτέ δεν λειτουργεί.
Οι Αμερικανοί το δικαιολογούν λέγοντας ότι προστατεύουν το παγκόσμιο εμπόριο από τα επιπλέον κόστη. Οι Σαουδάραβες συμφωνούν και μιλούν για μεγάλες διαφωνίες που χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Όμως οι περισσότερες χώρες αντέδρασαν. Η Δανία, η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Ε.Ε., ακόμη και η Κένυα είπαν σχεδόν το ίδιο πράγμα: αν πάμε έτσι, δεν θα περάσει ποτέ τίποτα.
Η Βραζιλία είπε ωμά ότι αυτή η μέθοδος «δεν δουλεύει». Η Ινδία τόνισε ότι αν αλλάξει το σύστημα, θα πληγεί η αξιοπιστία του Οργανισμού. Και δεν έχουν άδικο. Η ναυτιλία δεν είναι εύκολος χώρος. Αν αρχίσουμε να μπλέκουμε με χαρτιά και επικυρώσεις, το Net-Zero θα μείνει ένα ωραίο σχέδιο στα χαρτιά. Βέβαια, το να μιλάνε για χαρτιά και επικυρώσεις προκαλεί γέλιο, ειδικά σε εμάς τους ναυτικούς. Έχει γεμίσει η ναυτιλία και τα καράβια από χαρτιά και επικυρώσεις…
Ανησυχία υπάρχει και από την πλευρά της αγοράς. Το World Shipping Council προειδοποίησε ότι αν πάμε με τη «ρητή αποδοχή», θα έχουμε καθυστερήσεις χρόνων, ίσως και δεκαετιών. Και αυτό σημαίνει ότι κανείς δεν θα ρισκάρει να επενδύσει σε καύσιμα μηδενικών εκπομπών άνθρακα.
Άλλωστε γνωρίζουμε ότι μιλάμε για επενδύσεις και έρευνες αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων! Και στο τέλος, ποιος θα πληρώσει το «μάρμαρο»;
Εκεί που όλοι πίστευαν ότι το θέμα είχε πάρει τον δρόμο του, ήρθε και η Κίνα να ρίξει κι άλλο λάδι στη φωτιά. Μόλις μία μέρα αφότου ψήφισε υπέρ του σχεδίου, εμφανίστηκε να υποστηρίζει κι αυτή τη ρητή διαδικασία. Έτσι, τώρα κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει στην τελική ψηφοφορία της Παρασκευής.
Σύμφωνα με τη Guardian, η Σαουδική Αραβία φέρεται να πληρώνει και να χρηματοδοτεί αντιπροσώπους χωρών του αναπτυσσόμενου κόσμου ώστε να έρθουν στη συνεδρίαση και να ψηφίσουν κατά του σχεδίου. Αν ισχύει, δεν θα είναι και η πρώτη φορά που βλέπουμε τέτοιες «διπλωματικές εξυπηρετήσεις».
Προσωπικά, δεν μου κάνει εντύπωση. Πίσω από κάθε μεγάλη περιβαλλοντική πρωτοβουλία στη ναυτιλία κρύβονται τεράστια συμφέροντα. Όλοι θέλουν να το παίξουν «πράσινοι», αλλά κανείς δεν θέλει να πληρώσει τον λογαριασμό. Όποιος έχει βρεθεί σε συνεδριάσεις του ΙΜΟ ξέρει πολύ καλά πως οι αποφάσεις εκεί δεν είναι ποτέ μόνο τεχνικές, είναι πολιτικές, οικονομικές και γεμάτες πίεση από παντού. Επίσης, όταν μιλάμε για αποφάσεις που αφορούν τον ναυτικό και το επάγγελμα του ναυτικού, τότε είναι πολλές φορές για γέλια.
Η ουσία όμως είναι ότι τώρα ο ΙΜΟ έχει φτάσει σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο. Αν οι χώρες υποκύψουν τελικά στις πιέσεις, τότε το Net-Zero δεν πρόκειται να εφαρμοστεί ποτέ. Βέβαια, οι χώρες που υποστηρίζουν τις μηδενικές εκπομπές άνθρακα δεν βγαίνουν να πουν στους πολίτες τους ποιος τελικά θα πληρώσει αυτό το υπέρογκο κόστος.
Καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι απλά τεχνικά ζητήματα ή αν ένα καύσιμο έχει λιγότερο θείο. Είναι θέμα ισορροπιών, συμφερόντων και πολιτικών πιέσεων. Ο κάθε εκπρόσωπος πηγαίνει εκεί με εντολές, και όχι με άποψη. Και στο κάτω κάτω, δίνεται η εντύπωση ότι όλες οι χώρες θέλουν να προστατεύσουν τις δικές τους αγορές.
Από τη δική μου εμπειρία στη θάλασσα, ξέρω ότι οι αλλαγές δεν γίνονται με λόγια. Όταν το πλοίο σηκώνει άγκυρα, δεν μπορεί να ταξιδέψει με κανονισμούς· χρειάζεται ρεαλιστικές λύσεις, όχι ευχολόγια. Το Net-Zero μπορεί να είναι μια ωραία ιδέα αλλά δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο η ναυτιλιακή βιομηχανία αλλά και ο απλός καταναλωτής είναι έτοιμοι να τη δεχτούν.
Εδώ θα είμαστε να δούμε τελικά τι θα συμβεί. Η ναυτιλία βρίσκεται ακόμη μια φορά σε ένα τεράστιο σταυροδρόμι και το σίγουρο είναι ότι στο τέλος θα τον βρει τον δρόμο της. Όπως κάνει εδώ και χιλιάδες χρόνια.
