Από τα κύματα και κακοκαιρίες στους χάκερ: Ο σύγχρονος εφιάλτης των ναυτικών είναι πλέον οι κυβερνοεπιθέσεις στη θάλασσα, που απειλούν την ασφάλεια των πλοίων και του πληρώματος.

Παλιά, όταν μιλούσαμε για κίνδυνο στη θάλασσα, εννοούσαμε την κακοκαιρία, μια μηχανική βλάβη, την πυρκαγιά, την σύγκρουση, την πειρατεία ή ένα ανθρώπινο λάθος. Σήμερα, σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί και κάτι καινούργιο, που δεν φαίνεται με γυμνό μάτι: το «χακαρισμα» ή στα ελληνικά μια κυβερνοεπίθεση.

Ένα πλοίο μπορεί να έχει όλα του τα συστήματα σε καλή λειτουργία, αλλά μερικά “κλικ” από κάποιον τρίτο αρκούν για να δωθεί ψευδής σήμα στο GPS, να «τρελαθεί» το AIS l, να σβήσουν τα alarm ή να μπλοκάρει το ECDIS. Και τότε, το πρόβλημα δεν είναι ούτε η καταιγίδα ούτε κάποια μηχανική βλάβη, αλλά θα είναι κάτι που δεν περιμέναμε ποτέ ότι θα έρθει η στιγμή να αντιμετωπίσουμε.

Έτυχε να ζήσω μια τέτοια εμπειρία. Το ECDIS άρχισε να δείχνει το κοινό ότι βρίσκεται σε εντελώς διαφορετικό σημείο από εκεί που βρισκόταν. Τελικά αποδείχθηκε πως είχε μπει «κάτι» στο σύστημα. Δεν ήταν εύκολο να το καταλάβουμε αμέσως και χρειάστηκε χρόνος για να το διορθώσουμε.

Η δυσκολία δεν είναι μόνο στο τεχνικό κομμάτι. Είναι και η ψυχολογική πίεση που υπάρχει εκείνη την στιγμή. Όταν το πλήρωμα βλέπει πράγματα που δεν βγάζουν νόημα, το άγχος μεγαλώνει.

Στη θάλασσα τέτοια περιστατικά μπορεί να γίνουν με διάφορους τρόπους. Άλλοτε με την αλλοίωση του στίγματος ώστε το πλοίο να φαίνεται σε άλλη θέση. Άλλοτε με μολυσμένα από ιούς USB που φέρνει κάποιος χωρίς να το καταλάβει. Υπάρχουν και πιο απλές παγίδες: ένα email που φαίνεται κανονικό αλλά μόλις το ανοίξεις μολύνει το δίκτυο του πλοίου. Ή ακόμα και παρεμβολές που κόβουν την επικοινωνία με τα δορυφορικά συστήματα.

Ας μην ξεχνάμε ότι κατά την διάρκεια της πολεμικής σύγκρουσης μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν το σήμα των GPS «τρελάθηκε» έχοντας σαν αποτέλεσμα να συμβούν ατυχήματα και να υπάρξει μια μεγάλη αναστάτωση στους ναυτικούς και το ναυτιλιακό κόσμο.

Είναι αυτό που λέω σαν πλοίαρχος στα νέα παιδιά και στους αξιωματικούς γέφυρας. «Θα πρέπει πάντα να είμαστε προετοιμασμένοι για το χειρότερο». Θα πρέπει να υπάρχει εξοικείωση με την παραδοσιακή ναυτιλία, και την ωκεανοπλοΐα αλλά και την ακτοπλοΐα.

Δεν χρειάζεται να φοβόμαστε ούτε να είμαστε πανικοβλημένοι. Χρειάζεται όμως επαγρύπνηση και ιδιαίτερη προσοχή στο τι κάνουμε. Δεν θα πρέπει να βάζουμε άγνωστα USB στο ECDIS, να προσέχουμε τα email, και να έχουμε ένα εφεδρικό σχέδιο σε περίπτωση που χαθεί το σήμα, είναι μερικά πράγματα τα οποία αρκούν για να γλιτώσουμε από μεγάλους μπελάδες.

Και πάνω απ’ όλα, το πλήρωμα πρέπει να είναι ενημερωμένο. Όχι με δύσκολες τεχνικές λέξεις, αλλά με απλές οδηγίες που όλοι μπορούν να καταλάβουν.

Η θάλασσα πάντα είχε απειλές. Κάποτε ήταν οι πειρατές, μετά ήταν οι κακοκαιρίες και οι βλάβες. Τώρα είναι οι ψηφιακές επιθέσεις. Ο ναυτικός έμαθε να ζει με όλα. Το ίδιο θα γίνει και τώρα, αρκεί να είμαστε προσεκτικοί και να μη θεωρούμε τίποτα δεδομένο.

Θα πρέπει να προσαρμοστούμε στη νέα α πραγματικότητα γιατί όσο η ψηφιακή τεχνολογία μπαίνει για τα καλά στα πλοία τόσο θα αυξάνονται οι κίνδυνοι για κυβερνοεπιθέσεις. Είναι η πρόκληση του μέλλοντος ή και του παρόντος…