Δορυφόροι της ESA κατέγραψαν κύματα ύψους 20 μέτρων κατά τη διάρκεια της καταιγίδας Eddie, αποδεικνύοντας ότι τα ακραία φαινόμενα των ωκεανών είναι πιο ισχυρά και απρόβλεπτα από ποτέ.
Είναι κάτι που το γνωρίζαμε μέσω των μοντέλων. Τώρα το είδαμε και live μέσω των δορυφόρων. Τα τεράστια κύματα ή τα rogue waves είναι εκεί έξω πλέον και αποδεδειγμένα.
Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης καταιγίδας «Eddie» τον Δεκέμβριο του 2024, οι δορυφόροι της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) κατέγραψαν κύματα που έφταναν σχεδόν τα 20 μέτρα, ύψος όσο περίπου ένα 7όροφο κτήριο.
Πρόκειται για τα μεγαλύτερα κύματα που έχουν μετρηθεί ποτέ από το διάστημα. Τα δεδομένα αποκάλυψαν κάτι εντυπωσιακό: τα κύματα αυτά, γνωστά ως ‘ocean swells’, λειτουργούν σαν αγγελιοφόροι των καταιγίδων. Ακόμη κι αν μια καταιγίδα δεν φτάσει ποτέ στη στεριά, τα κύματά της μπορούν να ταξιδέψουν σε τεράστιες αποστάσεις και να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις σε μακρινές ακτές.

Τα κύματα δημιουργούνται από τον άνεμο και φτάνουν στο μέγιστο της δύναμής τους μέσα στην καταιγίδα. Ωστόσο, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις παράκτιες περιοχές δεν είναι πάντα η ίδια η καταιγίδα, αλλά τα μεγάλα κύματα που κουβαλούν την ενέργειά της πολύ πιο μακριά από το κέντρο της.
Αυτά τα κύματα ταξιδεύουν σε τεράστιες αποστάσεις στον ωκεανό, και οι ιδιότητές τους, όπως η περίοδος κύματος, δηλαδή ο χρόνος μεταξύ δύο κορυφών, δείχνουν το μέγεθος και την ένταση της καταιγίδας.
Τετράγωνα κύματα: Τα πιο επικίνδυνα στον κόσμο (Video)
Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον Fabrice Ardhuin από το Εργαστήριο Φυσικής και Διαστημικής Ωκεανογραφίας στη Γαλλία, συνδύασε δεδομένα από τον νεότερο γαλλοαμερικανικό δορυφόρο SWOT και το πρόγραμμα CCI Sea State, το οποίο συγκεντρώνει μετρήσεις που ξεκινούν από το 1991.
Η βάση αυτή περιλαμβάνει δεδομένα από γνωστούς δορυφόρους, όπως τους SARAL, Jason-3, Copernicus Sentinel-3A και -3B, Sentinel-6 Michael Freilich, CryoSat και CFOSAT.
Η ανάλυσή τους επιβεβαίωσε πως οι καταιγίδες των ετών 2023 και 2024 ήταν εξαιρετικά ισχυρές. Κατά τη διάρκεια του αποκορυφώματος της καταιγίδας Eddie, στις 21 Δεκεμβρίου 2024, ο δορυφόρος κατέγραψε ύψος κύματος σχεδόν 20 μέτρων στον Ειρηνικό Ωκεανό, κάτι που αποτελεί νέο ρεκόρ για την τελευταία δεκαετία.
Αλλά δεν έμειναν εκεί. Οι επιστήμονες παρακολούθησαν το κύμα αυτό να ταξιδεύει σε απόσταση 13.000 ναυτικών μιλίων, από τον Βόρειο Ειρηνικό, περνώντας από το Στενό του Ντρέικ, μέχρι τον Ατλαντικό, μέσα σε λιγότερο από δύο εβδομάδες.
Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences, αποτελούν την πρώτη άμεση παρατήρηση που επιβεβαιώνει τα αριθμητικά μοντέλα κυματισμών σε ακραίες συνθήκες.
Τα στοιχεία αυτά βοηθούν στην ακριβέστερη εκτίμηση της κυματικής ενέργειας και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προστασία παράκτιων περιοχών και θαλάσσιων υποδομών, ειδικά σε μια εποχή που τα κλιματικά μοτίβα αλλάζουν.

Οι επιστήμονες πίστευαν εδώ και χρόνια ότι τα πολύ μεγάλα κύματα μεταφέρουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας όσο διασχίζουν τους ωκεανούς. Ωστόσο, τα νέα δεδομένα δείχνουν ότι η ενέργεια αυτή έχει συστηματικά υπερεκτιμηθεί. Στην πραγματικότητα, περισσότερη ενέργεια συγκεντρώνεται στα κύματα της ίδιας της καταιγίδας και όχι στα πολύ μακρινά.
Τα μοντέλα δείχνουν επίσης πως τα υψηλότερα κύματα των τελευταίων 34 ετών εμφανίστηκαν τον Ιανουάριο του 2014, όταν η καταιγίδα Hercules στον Ατλαντικό δημιούργησε κύματα ύψους 23 μέτρων, προκαλώντας σοβαρές ζημιές από το Μαρόκο έως την Ιρλανδία.
Ο Δρ. Ardhuin δήλωσε πως το επόμενο βήμα είναι να συνδεθούν αυτά τα ευρήματα με την κλιματική αλλαγή. «Θα το εξετάσουμε με μοντέλα. Πλέον μπορούμε να παρακολουθούμε την ένταση των καταιγίδων με την πάροδο του χρόνου. Η κλιματική αλλαγή μπορεί να είναι ένας από τους λόγους, αλλά όχι ο μόνος. Οι συνθήκες του βυθού, για παράδειγμα, επηρεάζουν τα κύματα. Και ας μην ξεχνάμε ότι τέτοιες τεράστιες καταιγίδες είναι σπάνιες· συμβαίνουν περίπου μία φορά κάθε δέκα χρόνια», είπε χαρακτηριστικά.
Ένα ακόμη παράδειγμα, λοιπόν, του πόσο απρόβλεπτη και ισχυρή μπορεί να γίνει η θάλασσα, και του πόσα ακόμη έχουμε να μάθουμε από αυτήν.
Άλλωστε τα συγκεκριμένα κύματα αποτελούν για όλους τους ναυτικούς έναν εφιάλτη, αφού πρόκειται για κύματα τα οποία μπορούν μέσα σε μόλις λίγα λεπτά να διαλύσουν και να βουλιάξουν ένα πλοίο.
Παρόλο που η πρόγνωση και το διάβασμα των καιρικών συνθηκών έχει κάπως ατονίσει με τα ηλεκτρονικά προγράμματα, είναι επιβεβλημένο ένας αξιωματικός γέφυρας να είναι γνώστης και να έχει τη δυνατότητα να κατανοεί μια κακοκαιρία και μια ισχυρή καταιγίδα.
Οι ζημιές που βλέπουμε να παθαίνουν τα πλοία λόγω κακοκαιρίας το τελευταίο διάστημα είναι πολλές και δείχνουν την ανάγκη να υπάρξει καλύτερη εκπαίδευση και περισσότερη γνώση σχετικά με τον καιρό.