Στο τελευταίο περιστατικό και στην εξέλιξη της συνεχιζόμενης σειράς επεισοδίων στη μέση ανατολή, το Ιράν κατέλαβε το ελληνόκτητο τάνκερ St Nikolas στον Κόλπο του Ομάν, κλιμακώνοντας περαιτέρω την ένταση στην περιοχή.
Στο πλοίο επιβαίνει και ένας 20χρονος Έλληνας δόκιμος.
Στο δεξαμενόπλοιο St Nikolas, υπό τη σημαία των Νήσων Μάρσαλ, επιβιβάστηκε ομάδα από το Ιρανικό πολεμικό ναυτικό καθώς έπλεε στον Κόλπο του Ομάν μεταφέροντας ιρακινό αργό πετρέλαιο με προορισμό την Τουρκία. Το σύστημα AIS έκτοτε έχει απενεργοποιηθεί και σύμφωνα με πληροφορίες το πλοίο κατευθύνθηκε προς το ιρανικό λιμάνι Bandar-e-Jask.
Αυτό το περιστατικό φαίνεται να συνδέεται με την κατάσχεση ιρανικού φορτίου πετρελαίου πέρυσι από το ίδιο πλοίο, αλλά με διαφορετικό όνομα, από τις Ηνωμένες Πολιτείες στο πλαίσιο συμφωνίας που επιτεύχθηκε μεταξύ του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ και της Ελληνικής εταιρείας διαχείρισης του πλοίου, της Empire Navigation Inc.
Το St Nikolas είναι φορτωμένο με 145.000 μετρικούς τόνους (περίπου 1 εκατομμύριο βαρέλια) πετρελαίου, το οποίο φορτώθηκε σε ιρακινό λιμάνι και είχε προορισμό το λιμάνι Aliaga στη δυτική Τουρκία. Η τουρκική Tupras επιβεβαίωσε ότι το πλοίο μεταφέρει πετρέλαιο που είχε αγοράσει από την ιρακινή κρατική πετρελαϊκή εταιρεία SOMO.
Σύμφωνα με πληροφορίες, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης του Ιράν ανέφεραν ότι η σημερινή κατάσχεση είναι αντίποινα για την «κλοπή» του ιρανικού πετρελαίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες πέρυσι.
Ιστορικό
Τον Απρίλιο του 2023, οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν μια επιχείρηση επιβολής κυρώσεων με αποτέλεσμα την κατάσχεση του δεξαμενόπλοιου, το οποίο τότε ήταν γνωστό ως Suez Rajan, στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας κοντά στη Σιγκαπούρη, καθώς το πλοίο ήταν φορτωμένο με πάνω από 980.000 βαρέλια ιρανικού αργού πετρελαίου το οποίο άνηκε στο Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν (IRGC).
Κάποια στιγμή μετά την κατάσχεση, το πλοίο μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ όπου περίμενε στα ανοικτά των ακτών του Τέξας για περισσότερους από δυόμισι μήνες, εν μέσω φόβων για αντίποινα, προτού τελικά ξεφορτώσει το φορτίο πετρελαίου. Ανώτερος Ιρανός διοικητής του ναυτικού του IRGC προειδοποίησε ότι το Ιράν ότι θα απαντήσει σε οποιαδήποτε αντίποινα εναντίον οποιασδήποτε πετρελαϊκής εταιρείας εκφορτώνει ιρανικό πετρέλαιο από δεξαμενόπλοιο το οποίο έχει κατασχεθεί.
Σχεδόν αμέσως μετά την κατάληψη του Suez Rajan, το Ιράν ανταπέδωσε καταλαμβάνοντας δύο δεξαμενόπλοια κοντά στο Στενό του Ορμούζ, συγκεκριμένα το Advantage Sweet και το Niovi, τα οποία συνεχίζει να κρατάει μέχρι και σήμερα. Το πρώτο ήταν ναυλωμένο και μετέφερε φορτίο για τη μεγάλη αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία Chevron Corp, ωστόσο το σκεπτικό του Ιράν για την κατάσχεση του Niovi είναι λίγο πιο σκοτεινό.
Λίγους μήνες αργότερα, το Richmond Voyager με σημαία Μπαχάμες, ναυλωμένο επίσης από την αμερικανική Chevron, απέφυγε την επιβίβαση των Ιρανικών στρατιωτών στον Κόλπο του Ομάν χάρη στην έγκαιρη άφιξη ενός πολεμικού πλοίου του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ. Το Ιράν είχε κατηγορήσει το Richmond Voyager για την σύγκρουση με ιρανικό πλοίο και ισχυρίστηκε ότι είχε δικαστική απόφαση για την κατάσχεσή του.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ έδωσε τελικά λεπτομέρειες για την κατάληψη του Suez Rajan τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με το Υπουργείο, η κατάσχεση έλαβε χώρα αφού η Suez Rajan Limited, ομολόγησε την ενοχή της για παραβίαση του Διεθνούς Νόμου Έκτακτης Ανάγκης Οικονομικών Εξουσιών (IEEPA) και οικονομικών κυρώσεων κατά του Ιράν, σχετικά με ένα σχέδιο για την αγορά, μεταφορά και πώληση Ιρανικού πετρελαίου σε πελάτης στο εξωτερικό. Εκτός από την ομολογία ενοχής, το υπουργείο Δικαιοσύνης είπε ότι είχε επίσης καταλήξει σε συμφωνία για αναβολής της δίωξης (DPA) με την Empire Navigation, βάσει της οποίας η ναυτιλιακή εταιρεία συμφώνησε να συνεργαστεί και να μεταφέρει το ιρανικό πετρέλαιο στις Ηνωμένες Πολιτείες για την κατάσχεση του, ενώ επιβαρύνθηκε και τα έξοδα του ταξιδιού.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης περιέγραψε το ψήφισμα ως το πρώτο ποινικό ψήφισμα στις ΗΠΑ που αφορά μια εταιρεία που παραβίασε τις κυρώσεις διευκολύνοντας την παράνομη πώληση και μεταφορά ιρανικού πετρελαίου.
Το Στενό του Ορμούζ και ο Κόλπος του Ομάν με τον Περσικό Κόλπο, είναι μια κρίσιμη πλωτή οδός από την οποία διέρχεται το ένα πέμπτο της συνολικής ποσότητας πετρελαίου παγκοσμίως. Έχει γίνει το επίκεντρο των εντάσεων στην περιοχή μετά την απόσυρση των ΗΠΑ με εντολή του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ από την ιρανική πυρηνική συμφωνία το 2018. Από το 2019, το Ιράν έχει πραγματοποιήσει μια σειρά κατασχέσεων και επιθέσεων σε εμπορικά πλοία με στόχο να πλήξει την εμπορική ναυτιλία στα ύδατα του Περσικού Κόλπου.
Σύμφωνα με τις ΗΠΑ, περίπου 20 εμπορικά πλοία δέχθηκαν επίθεση ή κατασχέθηκαν από το Ιράν από το 2021. Σε συνδυασμό με τις κατασχέσεις και τις επιθέσεις των δεξαμενόπλοιων την περασμένη άνοιξη, οι ΗΠΑ αύξησαν τη στρατιωτική τους παρουσία στη Μέση Ανατολή το περασμένο καλοκαίρι και φέρεται να εξέταζαν ακόμη και το ενδεχόμενο να τοποθετήσουν ένοπλο στρατιωτικό προσωπικό σε εμπορικά πλοία με ξένη σημαία.
Υπήρξε και το γνωστό περιστατικό το 2022 όπου η Ελλάδα κατέλαβε το ιρανικό δεξαμενόπλοιο Pegas για λογαριασμό των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα οι ιρανικές δυνάμεις να καταλάβουν δύο ελληνικά τάνκερ ένα μήνα αργότερα. Αφού οι ΗΠΑ κατάσχεσαν ένα μέρος του φορτίου, η Ελλάδας αποφάσισε ότι το φορτίο έπρεπε να επιστραφεί στο Ιράν.
Εν μέσω αυτών των εντάσεων, μετά την κατάληψη του Suez Rajan από τις ΗΠΑ τον Απρίλιο του 2023, η Ελλάδα εξέδωσε προειδοποιήσεις στις Ελληνικές πλοιοκτήτριες εταιρείες να αποφύγουν να πλεύσουν κοντά στα ιρανικά ύδατα για να αποφύγουν πιθανά αντίποινα.
Με τους υποστηριζόμενους από το Ιράν Χούτι να εξαπολύουν επιθέσεις με drone και πυραύλους από την Υεμένη στοχεύοντας τις διεθνείς ναυτιλιακές λωρίδες στην Ερυθρά Θάλασσα, αυτή η τελευταία φαινομενικά άσχετη κατάσχεση δεξαμενόπλοιου από το Ιράν χρησιμεύει στην περαιτέρω αύξηση της έντασης γύρω από κρίσιμα θαλάσσια σημεία στη Μέση Ανατολή.
