Η Μεσόγειος Ζώνη Ελέγχου Εκπομπών Θείου έγινε πλέον πραγματικότητα από 1η Μαΐου 2025, καθώς ο IMO ενεργοποίησε τον κανονισμό για χρήση ναυτιλιακού καυσίμου με μέγιστο 0,10% θείο. Η απόφαση αφορά όλους τους πλοιοκτήτες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή και στοχεύει στη μείωση της ρύπανσης και την προστασία της δημόσιας υγείας.
Από την 1η Μαΐου 2025, η Μεσόγειος Θάλασσα έχει επίσημα οριστεί ως Περιοχή Ελέγχου Εκπομπών (ECA) για Οξείδια του Θείου και Σωματίδια (PM), σύμφωνα με το Παράρτημα VI της MARPOL.
Αυτό σημαίνει ότι τα πλοία που πλέουν στην περιοχή πρέπει πλέον να χρησιμοποιούν καύσιμο με περιεκτικότητα σε θείο όχι μεγαλύτερη από 0,10%, η οποία είναι πέντε φορές χαμηλότερη από το 0,50% που επιτρέπεται εκτός αυτών των ζωνών.
Η απόφαση ελήφθη από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO) κατά την 79η σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC 79) τον Δεκέμβριο του 2022.
Αυτό το βήμα στοχεύει στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τα πλοία και στη βελτίωση της δημόσιας υγείας και της θαλάσσιας ασφάλειας στην περιοχή της Μεσογείου.
Ο κανονισμός του IMO αναμένεται να αποφέρει σημαντικά οφέλη. Εκτιμάται ότι οι εκπομπές οξειδίων του θείου (SOx) από τα πλοία θα μειωθούν κατά 78,7%, γεγονός που μεταφράζεται σε ετήσια μείωση περίπου 8,5 εκατομμυρίων τόνων SOx που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα.
Επιπλέον, οι εκπομπές λεπτών σωματιδίων (PM 2,5) αναμένεται να μειωθούν κατά 23,7%.
Η περιοχή της Μεσογείου, η οποία διαχειρίζεται περίπου το 20% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου και φιλοξενεί το 24% του παγκόσμιου στόλου πλοίων, είναι μια από τις πιο πολυσύχναστες θαλάσσιες ζώνες στον κόσμο.
Με πάνω από το 17% της παγκόσμιας κυκλοφορίας κρουαζιερόπλοιων να διέρχεται από τα ύδατά της, οι νέοι κανόνες αναμένεται να αποφέρουν σημαντικά οφέλη για την υγεία και το περιβάλλον.
Σύμφωνα με μελέτες του Μεσογειακού Σχεδίου Δράσης (UNEP/MAP) του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών, αυτές οι αλλαγές θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πρόληψη περίπου 1.100 πρόωρων θανάτων και πάνω από 2.300 νέων κρουσμάτων παιδικού άσθματος κάθε χρόνο.
Η ορατότητα σε περιοχές όπως η Βόρεια Αφρική και το Στενό του Γιβραλτάρ αναμένεται επίσης να βελτιωθεί, μειώνοντας τον κίνδυνο θαλάσσιων ατυχημάτων.
Ο καθαρότερος αέρας θα μειώσει επίσης τον κίνδυνο οξίνισης, η οποία βλάπτει τις καλλιέργειες, τα δάση, τα υδρόβια είδη και τα παράκτια οικοσυστήματα.
Οι ειδικοί υγείας λένε ότι η μείωση των εκπομπών θείου από τη ναυτιλία μειώνει τις πιθανότητες καρκίνου του πνεύμονα, καρδιαγγειακών παθήσεων, εγκεφαλικών επεισοδίων και άσθματος, ειδικά στις πόλεις-λιμάνια.
Αυτή η κίνηση κατέστη δυνατή χάρη σε μια συλλογική προσπάθεια και των 21 χωρών που περιβάλλουν τη Μεσόγειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ολόκληρη η διαδικασία συντονίστηκε στο πλαίσιο της Σύμβασης της Βαρκελώνης, με το UNEP/MAP να χρησιμεύει ως η κύρια πλατφόρμα για τις διαπραγματεύσεις.
Η τεχνική υποστήριξη προήλθε από το Περιφερειακό Κέντρο Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης για τη Θαλάσσια Ρύπανση στη Μεσόγειο Θάλασσα (REMPEC) και το Περιφερειακό Κέντρο Δραστηριοτήτων Plan Bleu.
Αυτό καθιστά τη Μεσόγειο Θάλασσα την πέμπτη επίσημη Περιοχή Ελέγχου Εκπομπών Θείου στον κόσμο, μετά από:
Την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας
Την περιοχή της Βόρειας Θάλασσας
Την περιοχή της Βόρειας Αμερικής (που καλύπτει τα παράκτια ύδατα στα ανοιχτά των ΗΠΑ και του Καναδά)
Την περιοχή ECA της Καραϊβικής Θάλασσας των Ηνωμένων Πολιτειών (γύρω από το Πουέρτο Ρίκο και τις Παρθένες Νήσους)
Το 2024, ο ΙΜΟ όρισε περαιτέρω δύο ακόμη ECA – την Αρκτική του Καναδά και τη Νορβηγική Θάλασσα. Αργότερα, τον Απρίλιο του 2025, η σύνοδος 83 του MEPC ενέκρινε πρόταση για τον χαρακτηρισμό του Βορειοανατολικού Ατλαντικού ως ECA.
Γάλλοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι το καύσιμο που απαιτείται τώρα βάσει του νέου κανονισμού είναι πέντε φορές λιγότερο ρυπογόνο από αυτό που επιτρεπόταν προηγουμένως.
Σύμφωνα με τη γαλλική ναυτιλιακή αρχή για τη Μεσόγειο (DIRM), πολλοί φορείς εκμετάλλευσης πλοίων είχαν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούν καθαρότερα καύσιμα εν αναμονή του νόμου.
Η Fanny Pointet, επικεφαλής της βιώσιμης ναυτιλίας στη ΜΚΟ Transport & Environment, δήλωσε ότι η Ευρώπη έχει ήδη αυστηρούς κανονισμούς για τα λιμάνια.
Ωστόσο, πρόσθεσε ότι «το δυνατό σημείο αυτού του νέου μέτρου είναι ότι θα εφαρμοστεί σε ολόκληρη τη Μεσόγειο Θάλασσα, όχι μόνο στα ευρωπαϊκά λιμάνια, αλλά και στα λιμάνια της Βόρειας Αφρικής».
Η επιτυχία των προηγούμενων ζωνών ECA έχει δείξει θετικά αποτελέσματα. Από το 2014, οι εκπομπές θείου στη Βόρεια Ευρώπη έχουν μειωθεί κατά 70% λόγω παρόμοιων κανόνων.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι παράκτιες χώρες της Μεσογείου εξετάζουν τώρα το επόμενο βήμα: τη δημιουργία μιας Περιοχής Ελέγχου Εκπομπών Οξειδίων του Αζώτου (NECA) για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από τα πλοία που προέρχεται από το άζωτο, η οποία έχει αυξηθεί κατά 10% μεταξύ 2015 και 2023.
Τον Ιανουάριο του 2020, ένας ξεχωριστός κανόνας του ΙΜΟ είχε ήδη μειώσει το όριο θείου εκτός των ECA στο 0,5%, οδηγώντας σε μείωση κατά 70% των παγκόσμιων εκπομπών οξειδίων του θείου από τη ναυτιλία.
