Πώς επιβιώνουν τα μεγάλα εμπορικά πλοία από τους ισχυρούς τυφώνες; Από την εμπειρία των πλοιάρχων μέχρι την τεχνολογία και τη ναυτική μετεωρολογία, κάθε στοιχείο παίζει ρόλο στη μάχη με τα κύματα.
Όπως λέει και το γνωστό απόφθεγμα του Αμερικανού συγγραφέα Αυγούστου Σεντ, «Τα πλοία είναι ασφαλή στο λιμάνι. Δεν έχουν κατασκευαστεί όμως γι’ αυτό». Και αυτό είναι μια πραγματικότητα.
Τα πλοία έχουν σχεδιαστεί για να ταξιδεύουν στους απέραντους ωκεανούς κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες, που όμως πολλές φορές μπορεί να γίνουν πολύ επικίνδυνες, ακόμη και για αυτά τα μεγάλα σύγχρονα πλοία, που είναι ένα θαύμα της ναυπηγικής και της μηχανικής.
Με τα προηγμένα μοντέλα πρόγνωσης του καιρού, ο εκάστοτε πλοίαρχος έχει την δυνατότητα να αποφεύγει τις πολύ ισχυρές κακοκαιρίες και φυσικά τις τροπικές καταιγίδες και τους τυφώνες.
Οι τυφώνες είναι οι πιο ισχυρές καταιγίδες της φύσης στη θάλασσα. Δημιουργούν πάρα πολύ ισχυρούς ανέμους, πανύψηλα κύματα και καταρρακτώδη βροχή. Για κάθε ναυτικό, η αντιμετώπιση ενός τυφώνα είναι ένα εφιαλτικό σενάριο. Το βασικό ερώτημα είναι: Πώς προετοιμάζονται και επιβιώνουν τα πλοία από αυτές τις πανίσχυρες καταιγίδες;
Όπως προείπα, οι πλοίαρχοι και οι αξιωματικοί γέφυρας διαθέτουν πλέον μια σειρά από εργαλεία για την παρακολούθηση των καιρικών φαινομένων. Παλαιότερες τεχνολογίες όπως τα NAVTEX και τα Weatherfax, μαζί με τα σύγχρονα συστήματα ηλεκτρονικής παρακολούθησης δορυφορικών συστημάτων, παρέχουν πολύ σημαντικές και κρίσιμες προβλέψεις.
Πολλές πλέον ναυτιλιακές εταιρείες παρέχουν στους πλοίαρχους υπηρεσίες και προγράμματα που βοηθούν στη χαρτογράφηση των ασφαλέστερων θαλάσσιων διαδρομών με βάση δεδομένα καιρού σε πραγματικό χρόνο.
Ακόμη και σήμερα, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου η αποφυγή ενός τυφώνα είναι αδύνατη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η επιβίωση συνοψίζεται σε δύο κρίσιμους παράγοντες:
1.Στον Θαλάσσιο χώρο: Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει αρκετή απόσταση από την στεριά ή άλλα εμπόδια για ασφαλείς ελιγμούς του πλοίου. Ας μην ξεχνάμε ότι όταν πλοίο πλέει εν μέσω μιας σφοδρής κακοκαιρίας δεν μπορεί να πραγματοποιεί εύκολα ελιγμούς και να αλλάζει συνεχώς πορεία.
2.Η κίνηση του πλοίου προς τα εμπρός είναι απαραίτητη. Επιτρέπει στο πλοίο να βάλει τον καιρό στην μάσκα, όπως λέμε οι ναυτικοί, δηλαδή να έχει τον κυματισμό από την πλώρη λίγο δεξιά ή αριστερά, ελαχιστοποιώντας έτσι τον κίνδυνο της ανατροπής. Αυτό προϋποθέτει ότι η καλή λειτουργία της μηχανής και του πηδαλίου είναι ίσως από τις σημαντικότερες προϋποθέσεις για την ασφάλεια του πλοίου.
3.Σύμφωνα με τη ναυτική μετεωρολογία, όταν ένα πλοίο βρίσκεται κοντά σε κυκλώνα, η θέση του σε σχέση με την πορεία του ανέμου και την κατεύθυνση κίνησης του κυκλώνα καθορίζει αν βρίσκεται στο «επικίνδυνο τεταρτημόριο». Στο Βόρειο Ημισφαίριο, αυτό είναι συνήθως το δεξί τεταρτημόριο ως προς τη διεύθυνση κίνησης του κυκλώνα, όπου οι άνεμοι είναι ισχυρότεροι και το ύψος κύματος μεγαλύτερο λόγω της συνδυασμένης δράσης του ίδιου του ανέμου και της μετατόπισης του συστήματος. Για να εξέλθει με ασφάλεια ένα πλοίο από αυτό το τεταρτημόριο, πρέπει να αλλάξει πορεία έτσι ώστε ο άνεμος να βρεθεί στην πλώρη ή στον πλωραίο τομέα και να διατηρείται ο κυκλώνας στην ίδια πλευρά (συνήθως στην πλώρη-αριστερά στο Βόρειο Ημισφαίριο). Με αυτόν τον τρόπο το πλοίο απομακρύνεται σταδιακά από το κέντρο χαμηλής πίεσης, αποφεύγοντας την ισχυρότερη ζώνη ανέμων και κυματισμού.
Τα σύγχρονα πλοία είναι θαύματα της μηχανικής, κατασκευασμένα για να αντέχουν σε ακραίες συνθήκες. Τα κύτη τους είναι ενισχυμένα και τα διαμερίσματά τους έχουν σχεδιαστεί για να αποτρέπουν την καταστροφική πλημμύρα σε περίπτωση ζημιάς. Αλλά ακόμη και το καλύτερα κατασκευασμένο πλοίο χρειάζεται ειδικούς χειρισμούς από το πλήρωμα για να περάσει μέσα από μια τόσο ισχυρή καταιγίδα.
Ένα καλά εκπαιδευμένο και έμπειρο πλήρωμα είναι το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο ενός πλοίου κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας. Κατανοούν τα συστήματα του πλοίου, μπορούν να λαμβάνουν γρήγορες αποφάσεις και ξέρουν πώς να συνεργάζονται ως ομάδα.
Είναι ενδιαφέρον ότι ένα πλοίο που μεταφέρει φορτίο είναι συχνά ασφαλέστερο σε μια καταιγίδα από ένα άδειο. Το βάρος του φορτίου λειτουργεί ως έξτρα έρμα, βοηθώντας στη σταθεροποίηση του πλοίου στα μεγάλα κύματα. Από την άλλη βέβαια υπάρχουν και οι κοπώσεις ενός πλοίου, ειδικά όταν μιλάμε για μεγάλα σε μήκος πλοία, όπου και αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη σοβαρά.
Επίσης, επειδή όλα τα πλοία δεν είναι ίδια, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου το φορτίο, ειδικά όταν μιλάμε για πλοία που μεταφέρουν εμπορευματοκιβώτια, έχει χαθεί στη θάλασσα. Ως εκ τούτου, η ασφάλιση του φορτίου είναι πολύ σημαντική και θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή.
Ως πλοίαρχος έχω αντιμετωπίσει πολλές καταιγίδες. Ποτέ δεν έχω αντιμετωπίσει κάποιον τυφώνα γιατί κύριο μέλημά μου είναι να τους αποφεύγω. Το ίδιο όμως πράττω και σε πολύ ισχυρές κακοκαιρίες. Προτιμώ να αλλάξω πορεία ή να περιμένω να περάσει η κακοκαιρία παρά να φέρω το πλοίο και το πλήρωμα στα όρια του.
Η ασφάλεια των ανθρώπων, του πλοίου και του φορτίου θα πρέπει να είναι το κύριο μέλημα ενός πλοιάρχου και των αξιωματικών του πλοίου. Ακόμη και κίνδυνος για ανθρώπινη ζωή να μην υπάρξει μπορεί να υπάρξουν τεράστιες ζημιές στο ίδιο το πλοίο που εάν είναι δυνατόν θα πρέπει να τις αποφύγουμε.
Σίγουρα υπάρχουν και οι περιπτώσεις που ένα πλοίο θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει μια σφοδρή κακοκαιρία. Με την κατάλληλη προετοιμασία του πληρώματος, την καλή συνεργασία και την άριστη λειτουργία της μηχανής, του πηδαλίου και των βοηθητικών μηχανημάτων είμαι σίγουρος ότι το πλοίο θα βγει αλώβητο από την κακοκαιρία και θα συνεχίσει το ταξίδι του στην ήρεμη θάλασσα.
Γιατί όπως έλεγαν και οι παλιοί καπετάνιοι, υπάρχει μεγαλύτερη ανησυχία όταν ένα πλοίο πλέει σε ήρεμη θάλασσα, αφού είναι βέβαιο πως θα έρθει και η κακοκαιρία, παρά ένα πλοίο που βρίσκεται στο πικ μιας καταιγίδας, αφού τα χειρότερα έχουν ήδη περάσει και κάθε στιγμή η κατάσταση θα βελτιώνεται…
Καλά ταξίδια σε όλους!
