Η αυτονόητη δέσμευση του Πλοιοκτήτη να χρησιμοποιήσει για την εκάστοτε μεταφορά που πρόκειται να εκτελεστεί κατάλληλο να αποπλεύσει πλοίο περιλαμβάνει και επιμέρους υποχρεώσεις οι οποίες αφορούν ολόκληρο το πλοίο.
Βασική υποχρέωση του Εκναυλωτή θεωρείται η μεταφορά του φορτίου, η οποία πρέπει να εκτελείται προσηκόντως, εμπροθέσμως, και με ασφαλή τρόπο. Στο πλαίσιο αυτό, αποτελεί αυτονόητη υποχρέωση του Εκναυλωτή η διάθεση ενός κατάλληλου και αξιόπλοου πλοίο για την πραγματοποίηση του θαλάσσιου ταξιδιού και την ασφαλή μεταφορά των εμπορευμάτων.
Η παραπάνω αυτονόητη δέσμευση του Πλοιοκτήτη να χρησιμοποιήσει για την εκάστοτε μεταφορά που πρόκειται να εκτελεστεί κατάλληλο να αποπλεύσει πλοίο περιλαμβάνει και επιμέρους υποχρεώσεις οι οποίες αφορούν ολόκληρο το πλοίο, όπως για παράδειγμα τον πλήρη εξοπλισμό, την επάνδρωση (αριθμητικά και ποιοτικά) και τον εφοδιασμό του με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η ασφαλής μεταφορά των εμπορευμάτων στο συμφωνημένο προορισμό, ενώ ταυτόχρονα ο Εκναυλωτής υποχρεούται να μεριμνά για τη ναυτική καταλληλότητα του πλοίου παρέχοντας πλοίο κατάλληλο για να αντιμετωπίσει τους συνήθεις θαλάσσιους κινδύνους από άποψη κατασκευής, ευστάθειας και αντοχής σε ακραίες καιρικές συνθήκες.
Επομένως, η παραπάνω υποχρέωση του Εκναυλωτή σε σχέση με την καταλληλότητα του πλοίου αποτελείται από ειδικότερες υποχρεώσεις που σχετίζονται με το πλοίο, τη διατήρηση του φορτίου και το ταξίδι και δεν εξαντλείται μόνο στο στάδιο της κύριας θαλάσσιας μεταφοράς, προκειμένου να εκπληρωθεί ο σκοπός της ναυλώσεως.
Έτσι, η συγκεκριμένη υποχρέωση εκτείνεται και στο προπαρασκευαστικό στάδιο της μεταφοράς που περιλαμβάνει τη φόρτωση, μεταχείριση, στοιβασία και τη φύλαξη του μεταφερόμενου φορτίου, καθώς και το στάδιο που ακολουθεί την άφιξη του πλοίου στο λιμάνι προορισμού του, το οποίο περιλαμβάνει την εκφόρτωση των πραγμάτων που μεταφέρονται και την παράδοσή τους στον τελικό δικαιούχο τους.
Εν κατακλείδι, ως αξιοπλοϊα εννοείται η καταλληλότητα από κάθε άποψη ενός πλοίου να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις συνθήκες του θαλάσσιου ταξιδιού, αλλά και να παραδώσει με ασφάλεια το μεταφερόμενο φορτίο στον προορισμό του.
Συνοψίζοντας, ως καταλληλότητα μπορεί να χαρακτηριστεί η φυσική αξιοπλοϊα του πλοίου, η οποία αφορά στην ικανότητα του πλοίου να μεταφέρει και να παραδώσει με ασφάλεια τα εμπορεύματα και εκτείνεται σε κάθε τμήμα του πλοίου, συμπεριλαμβανομένων των συσκευών, των εφοδίων, και φυσικά της μηχανής, προκειμένου να διασφαλιστεί η πλοϊμότητα του πλοίου Ακόμη, ως καταλληλότηταεννοείται και η ανθρώπινη αξιοπλοϊα από την άποψη της επάρκειας του πληρώματος και των επιπτώσεων που υπάρχουν σε περίπτωση άγνοιας ή αδιαφορίας αυτού.
Σύμφωνα με το νόμο και πιο συγκεκριμένα το άρθρο 111 του Κ.Ι.Ν.Δ. ο εκναυλωτής υποχρεούται να έχει το πλοίο του κατάλληλο για θαλασσοπλοϊα και εν γένει στην αντίστοιχη κατάσταση εξοπλισμού, εφοδιασμού και στελέχωσης (καταλληλότης προς πλουν).
Περαιτέρω δε, είναι υποχρεωμένος να επιμελείται τη διατήρηση του φορτίου διατηρώντας τους χώρους προς αποθήκευση του φορτίου, περιλαμβανομένων και των ψυγείων, στην κατάσταση η οποία απαιτείται για την κατάλληλη τοποθέτηση και προσήκουσα διατήρηση του φορτίου (καταλληλότης προς διατήρηση του φορτίου). Η καταλληλότητα «προς πλουν» και «προς διατήρηση του φορτίου» που αναφέρονται στο άρθρο 111 του Κ.Ι.Ν.Δ. αποτελούν την υλική καταλληλότητα του πλοίου για τη μεταφορά. Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, το πλοίο πρέπει να είναι κατάλληλο, τόσο για να φέρει σε αίσιο πέρας το συγκεκριμένο ταξίδι, όσο και για να μεταφέρει το συγκεκριμένο φορτίο σε καλή κατάσταση.
Ανακεφαλαιώνοντας, θα μπορούσαμε να διαπιστώσουμε ότι, ο όρος αξιόπλοο (η υποχρέωση αυτή αναφέρεται ως ‘seaworthiness”)αντικατοπτρίζει τη διττή φύση των υποχρεώσεων του Πλοιοκτήτη-Μεταφορέα που απορρέουν από τη σύμβαση ναύλωσης, για την εκπλήρωση των οποίων το πλοίο πρέπει να είναι ικανό ως μέσο μεταφοράςκαι ως αποθηκευτικός χώρος για το φορτίο (το τελευταίο μέρος της παραπάνω υποχρέωσης αφορά στην καταλληλότητα του πλοίου για το φορτίο και αναφέρεται ενίοτε ως ‘cargoworthiness’).
Ωστόσο, η εν λόγω καταλληλότητα θέτει διαφορετικές παραμέτρους ανάλογα πάντοτε με το συγκεκριμένο πλου και το ναυλοσύμφωνο που διέπει την εκάστοτε ναύλωση. Συνεπώς η καταλληλότητα του πλοίου θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να κρίνεται διαφορετικά με βάση τον τύπο του πλοίου, το είδος του μεταφερόμενου φορτίου και το χρόνο ταξιδιού.
Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με το προγενέστερο δίκαιο η υποχρέωση του Εκναυλωτή να διαθέσει για τη μεταφορά πλοίο κατάλληλο γι΄αυτή, περιορίζεται μόνο στην έναρξη του πλου, με συνέπεια τυχόν απώλεια της εν λόγω καταλληλότητας κατά τη διάρκεια του πλου να μην γεννά ευθύνη προς αποζημίωση του Εκναυλωτή απέναντι στο Ναυλωτή, εκτός και αν το πλοίο ήταν ανίκανο προς πλουν κατά το χρόνο του απόπλου του. Ο Κ.Ι.Ν.Δ. εισήγαγε μια σημαντική καινοτομία σε σχέση με το προϊσχύσαν δίκαιο.
Η υποχρέωση πια του Εκναυλωτή σε σχέση προς την καταλληλότητα του πλοίου υφίσταται σε ολόκληρη τη διάρκεια του πλου. Με άλλα λόγια, η εν λόγω υποχρέωση διαρκεί μέχρι να περατωθεί η μεταφορά και το στάδιο της εκφόρτωσης και δεν περιορίζεται μόνο στο χρόνο του απόπλου του πλοίου.
Αξίζει, τέλος, να αναφερθεί ότι, ο Εκναυλωτής υποχρεούται να μεριμνά και για τη νομική καταλληλότητα του πλοίου διαθέτοντας πλοίο που να είναι ελεύθερο νομικών ελαττωμάτων ικανών να παρεμποδίσουν τη συγκεκριμένη μεταφορά. Τέτοια ελαττώματα αποτελούν η δικαστική διεκδίκηση του πλοίου, η κατάσχεση και η απαγόρευση του πλου από την αρχή.
Η υποχρέωση του Εκναυλωτή σε σχέση προς τη νομική καταλληλότητα του πλοίου δεν ορίζεται ευθέως από το νόμο, συνάγεται όμως κατά καλή πίστη από την ίδια τη σύμβαση της ναύλωσης και θεωρείται αυτονόητη, χωρίς να απαιτείται ρητή συμφωνία γι΄αυτό. Εν συντομία, θεμελιώδης υποχρέωση του Εκναυλωτή για την προσήκουσα, εμπρόθεσμη και ασφαλή μεταφορά του φορτίου είναι η διάθεση πλοίου υλικά και νομικά κατάλληλου για την εκάστοτε μεταφορά.
Ειδικότερα, ο Εκναυλωτής οφείλει να μεριμνά για την καταλληλότητα του πλοίου διαθέτοντας πλοίο εφοδιασμένο, εξοπλισμένο και επανδρωμένο κατάλληλα για τη συγκεκριμένη μεταφορά. Ταυτόχρονα, έχει την υποχρέωση να διαθέσει πλοίο κατασκευασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει στους συνήθεις θαλάσσιους κινδύνους ή ακόμα και σε ακραίες καιρικές συνθήκες.
Ο Βασίλης Αποστολόπουλος είναι Δικηγόρος (LL.M.)
dikastiko.gr
