Πριν από λίγους μήνες το MSC Oscar σαλπάροντας από ένα ναυπηγείο κοντά στο Busan της Νότιας Κορέας, έγινε το μεγαλύτερο κοντέινερσιπ στον κόσμο.
Το πλοίο αυτό είναι τόσο μεγάλο που είναι δύσκολο να το κατανοήσει κανείς αν δεν το δει εξ’ ιδίοις όμμασι. Το κατάστρωμα του Oscar είναι σχεδόν τόσο μεγάλο όσο τέσσερα γήπεδα ποδοσφαίρου τοποθετημένα το ένα πίσω από το άλλο και μπορεί να μεταφέρει περισσότερα από 19.000 εμπορευματοκιβώτια.
Με πιο χειροπιαστούς όρους: από μόνο του αυτό το πλοίο μπορεί να μεταφέρει 39.000 αυτοκίνητα ή 117 εκατομμύρια ζεύγη αθλητικών παπουτσιών. Ή, αν προτιμάτε, περισσότερα από 900 εκατομμύρια κουτιά τροφών για σκύλους. Και αυτό είναι μόνο το τελευταίο στάδιο στην εκρηκτική ανάπτυξη των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (containerships), αν σκεφθούμε ότι αυτά έκαναν το ντεμπούτο τους το 1950.
Πώς τα κοντέινερσιπ έφτασαν τέτοια μεγέθη
Μέχρι το 1956, τα περισσότεροι διεθνή φορτία συσκευάζονταν χειρονακτικά στα αμπάρια των μεταφορικών πλοίων από λιμενεργάτες, και αναλόγως εκφορτώνονταν, όταν έφταναν στο λιμάνι. Μέχρι που το 1937, η μεταφορική εταιρία της Βόρεια Καρολίνα Malcom McLean έκρινε απογοητευτικό τον χρόνο που χρειάζονταν οι εργαζόμενοι για να πακετάρουν το βαμβάκι που είχε μεταφερθεί με φορτηγά μέχρι το λιμάνι της Νέας Υόρκης, για να αποσταλεί στην Κωνσταντινούπολη.
Ο McLean είχε την ιδέα να χρησιμοποιήσει γερανούς για να φορτώσει απευθείας τα ρυμουλκούμενα φορτία των φορτηγών στο πλοίο. Χρειάστηκε κάποιος χρόνος, αλλά το 1956, έκανε το ντεμπούτο του το Ideal X – το πρώτο πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (κοντέινερ), ένα τροποποιημένο δεξαμενόπλοιο που μπορούσε να μεταφέρει 58 εμπορευματοκιβώτια. Την επόμενη χρονιά, καθέλκυσε το πολύ μεγαλύτερο Gateway City, που μπορούσε να φέρει 226 εμπορευματοκιβώτια, στοιβαγμένα με τη σειρά.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, καθέλκυσε ακόμα μεγαλύτερα κοντέινερσιπ, και η εταιρεία του Pan American άρχισε να κυριαρχεί στη ναυτιλιακή βιομηχανία – το σύστημα του περιόρισε δραματικά τον απαιτούμενο χρόνο στο λιμάνι, καθώς και την εργασία που απαιτείται για τη φόρτωση και εκφόρτωση του πλοίου. Τα κοντέινερ βοήθησαν επίσης στη διασφάλιση των προϊόντων, περιορίζοντας τις κλοπές. Άλλες επιχειρήσεις μιμήθηκαν τις μεθόδους του, και τα ναυτιλιακά εμπορευματοκιβώτια τώρα τα συναντάμε σε τυποποιημένα μεγέθη, που είναι τώρα 8 πόδια (2,44 μέτρα) πλάτος, 20 ή 40 πόδια (6,1 ή 12,2 μέτρα) μήκος, και 8, 8,5 ή 9,5 πόδια (2,44, 2,6 ή 2,9 μέτρα) ύψος. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1970, η πλειοψηφία των καταναλωτικών προϊόντων προς τις ΗΠΑ είχαν αποσταλεί μέσω κοντέινερ.
Τελικά, η τάση οδήγησε σε μια κούρσα ανταγωνισμού μεταξύ των φορτωτών, διότι τα μεγαλύτερα πλοία σήμαιναν μείωση της τιμής μεταφοράς ανά κοντέινερ: περίπου ο ίδιος αριθμός ναυτών χρειάζονταν σε ένα πλοίο, ανεξάρτητα από το μέγεθος, και αναλόγως λιγότερα καύσιμα ανά κοντέινερ ήταν απαραίτητα για να κινηθούν τα μεγαλύτερα πλοία.
Αυτό οδήγησε στην τεράστια αύξηση του μεγέθους των πλοίων που βλέπουμε σήμερα. Για να εξυπηρετηθούν αυτά τα γιγαντιαία πλοία, λιμάνια ξαναχτίστηκαν, με τεράστια σταθμούς για την αποθήκευση των εμπορευματοκιβωτίων, τεράστιους γερανούς για τη φόρτωση και εκφόρτωση των εμπορευμάτων, και εθνικές οδούς και σιδηροδρομικούς σταθμούς για να σταλούν άμεσα στον προορισμό τους.
Η Διώρυγα του Παναμά σήμερα διευρύνεται για να φιλοξενήσει μεγαλύτερα πλοία, αλλά ακόμη και μετά την ολοκλήρωση του έργου το 2016, δεν θα είναι σε θέση να χωρέσει το Oscar. Και τα μεγαλύτερα πλοία σήμερα είναι τόσο μεγάλα που δεν μπορούν πραγματικά να δέσουν σε οποιοδήποτε αμερικάνικο λιμάνι – χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστον για τη ναυτιλία ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία. Ωστόσο, το Κανάλι της Νικαράγουας – αν και είναι άγνωστο αν και ποτέ θα ολοκληρωθεί – θα είναι αρκετά μεγάλο για να φιλοξενήσει τέτοια πλοία, ενώ υπάρχουν προτάσεις για τη διεύρυνση του λιμανιού του Norfolk, μεταξύ άλλων, έτσι ώστε να έχουν τη δυνατότητα να δέσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Πώς τα containership άλλαξαν την παγκόσμια οικονομία
Είναι δύσκολο να υπολογιστεί πόσο όλα αυτά έχουν αλλάξει την παγκόσμια οικονομία. Πριν από τα κοντέινερσιπ, η υπερωκεάνια ναυτιλία ήταν τόσο ακριβή που δεν είχε νόημα να στέλνονται τα περισσότερα αγαθά σε όλο τον κόσμο.
Τώρα, είναι φθηνά – κάτι που, σε συνδυασμό με τις πολιτικές ελεύθερης αγοράς, σημαίνει ότι οι πωλητές στις πλούσιες χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να εκμεταλλευθούν αποτελεσματικά το φθηνό εργατικό δυναμικό στο εξωτερικό. Για τον Αμερικανό καταναλωτή, αυτό σημαίνει ότι η συντριπτική πλειονότητα των εμπορευμάτων – παπούτσια, ρούχα, τηλεοράσεις επίπεδης οθόνης, μπάλες του μπάσκετ, ακόμη και οδοντόβουρτσες – έρχονται από το εξωτερικό, μέσω κοντέινερ.
Οι ΗΠΑ εισάγουν πλέον πάνω από 17 εκατομμύρια κοντέινερ εμπορικού φορτίου ετησίως, με περίπου το 60% να προέρχεται από την Ασία. Τα μεγαλύτερα λιμάνια – Λος Άντζελες, Long Beach, Newark, και Savannah – εξυπηρετούν το καθένα πάνω από 2 εκατομμύρια κοντέινερ ετησίως. Πρόσφατα, οι εταιρείες ξεκίνησαν ακόμα και την αποστολή χύμα προϊόντων διατροφής σε κοντέινερσιπ.
Και το πραγματικά εκπληκτικό είναι ότι το Oscar πιθανότατα δεν θα κατέχει το ρεκόρ για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ένα διαφορετικό πλοίο – το CSCL Globe – κατείχε προηγουμένως το ρεκόρ το Νοέμβριο (και είναι στην πραγματικότητα ακόμα λίγο μακρύτερο και πλατύτερο από το Oscar, αλλά δεν μπορεί να φέρει τόσο πολλά κοντέινερ). Την ίδια στιγμή, ένα αδελφό πλοίο ίδιου μεγέθους θα καθελκυθεί από την ίδια εταιρεία (Mediterranean Shipping Company) τον Απρίλιο. Οι ειδικοί σε ναυτιλιακά ζητήματα εικάζουν ότι πλοία που θα μπορούν να χωρέσουν περισσότερα από 20.000 κοντέινερ ίσως να κατασκευαστούν σύντομα.