«Πονοκέφαλο» έχει προκαλέσει στους Έλληνες εφοπλιστές η νέα αυστηρή περιβαλλοντική νομοθεσία των ΗΠΑ για τον έλεγχο και την διαχείριση του νερού έρματος των πλοίων και των ιζημάτων.
Συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ αντιδρώντας ουσιαστικά στην πολυετή αδράνεια του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) προχώρησαν στην εφαρμογή νομοθεσίας, που καθορίζει αυστηρούς ελέγχους στα συστήματα των πλοίων, με συγκεκριμένους χρόνους εφαρμογής, με μεταβατικές διατάξεις και κλείνει, τελικά, τα αμερικάνικα λιμάνια σε όσα πλοία δεν συμμορφωθούν.
Είναι χαρακτηριστικό ότι αντιπροσωπεία της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ), υπό τον πρόεδρο Θεόδωρο Βενιάμη, σε πρόσφατο ταξίδι στις ΗΠΑ έκανε αναφορά για «φλέγον θέμα», που βρέθηκε στο επίκεντρο των συζητήσεων με αμερικανούς αξιωματούχους, καθώς οι εφοπλιστές θεωρούν ότι θα υπάρξουν σοβαρές «εμπορικές και πρακτικές επιπτώσεις» από την εφαρμογή της νέας ομοσπονδιακής νομοθεσία των ΗΠΑ.
Ο ελληνικός εφοπλισμός κατά την πάγια πρακτική του θέλησε να ξεπεράσει το μεγάλο θέμα των διαχείρισης του έρματος των πλοίων μέσω από την συνήθως «χαλαρή» νομοθεσία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ).
Όμως, οι ΗΠΑ, οι οποίες και στο παρελθόν έχουν επιδείξει ιδιαίτερη αυστηρότητα σε θέματα προστασίας θαλασσίου περιβάλλοντος προχώρησαν στην θεσμοθέτηση δικού τους συστήματος, το οποίο αρχίζει να ισχύει από την πρώτη προγραμματισμένη επιθεώρηση του κάθε πλοίου είτε μέσα στο 2014 είτε μέσα στο 2016, ανάλογα με την χωρητικότητα έρματος νερού.
Τι είναι το έρμα και ποια η σημασία της λήψης μέτρων
Ως έρμα χαρακτηρίζεται το θαλασσινό νερό, που βάζει σε ειδικές δεξαμενές ένα ποντοπόρο πλοίο (φορτηγό ή δεξαμενόπλοιο), συνήθως όταν είναι χωρίς φορτίο ή με περιορισμένο φορτίο, για να έχει καλή ευστάθεια. Όταν φτάσει στο λιμάνι φόρτωσης αδειάζει το έρμα. Ωστόσο, με αυτό τον τρόπο μεταφέρονται από το ένα μέρος στο άλλο επιβλαβείς υδρόβιοι οργανισμοί και παθογόνοι οργανισμοί.
Η εισαγωγή επιβλαβών υδρόβιων οργανισμών και παθογόνων σε νέα περιβάλλοντα έχουν αναγνωριστεί ως μία από τις τέσσερις μεγαλύτερες απειλές για τους ωκεανούς του κόσμου (οι άλλες τρείς είναι η θαλάσσια ρύπανση, η υπερεκμετάλλευση των έμβιων θαλάσσιων πόρων και η καταστροφή των χώρων αναπαραγωγής των ψαριών).
Έτσι, το 2002 η Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για την Αειφόρο Ανάπτυξη που πραγματοποιήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ ζήτησε την ανάληψη δράσης σε όλα τα επίπεδα για να επιταχύνει την ανάπτυξη των μέτρων για την αντιμετώπιση των χωροκατακτητικών υδρόβιων ειδών στο νερό του έρματος.
Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός και οι δραματικά αργοί ρυθμοί του
Η λήψη αποτελεσματικών μέτρων για την διαχείριση του έρματος είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της δυσκίνητης και γραφειοκρατικής λειτουργίας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), γεγονός, που εξυπηρετεί τον ελληνικό εφοπλισμό αλλά κατά τ’ άλλα δικαιολογεί την κριτική, την οποία υφίσταται για την αναποτελεσματικότητά του.
Κατά συνέπεια η θέση των ελληνικών κυβερνήσεων για λήψη μέτρων μόνο σε επίπεδο ΙΜΟ στην ουσία οδηγεί στη λήψη «μη μέτρων» και γι’ αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση- παρά τις δικές της αδυναμίες- κινείται πολλές φορές για την λήψη περιφερειακών μέτρων.
Στην περίπτωση, λοιπόν, του έρματος πλοίων ο ΙΜΟ άρχισε από το 1992 (πριν από 21 χρόνια!), μετά τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη ( UNCED ) , που πραγματοποιήθηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο διαπραγματεύσεις για να εξετάσει τις δυνατότητες ανάπτυξης ενός διεθνώς δεσμευτικού μέσου για την αντιμετώπιση της μεταφοράς επιβλαβών υδρόβιων οργανισμών και παθογόνων οργανισμών στο νερό έρματος των πλοίων.
Το 1994 δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της Επιτροπής Περιβάλλοντος του ΙΜΟ ειδική ομάδα εργασίας για το νερό έρματος, η οποία 5 χρόνια μετά (1999) επικεντρώθηκε στην προετοιμασία μιας Σύμβασης για τον έλεγχο και τη διαχείριση των υδάτων και ιζημάτων των πλοίων.
Χρειάστηκαν άλλα 5 χρόνια, ώστε να εγκριθεί και να συγκληθεί, το 2004, Διπλωματική Διάσκεψη, η οποία έγινε στο Λονδίνο 9-13 Φεβρουαρίου 2004 και υιοθέτησε τη Διεθνή Σύμβαση για τον Έλεγχο και τη Διαχείριση του έρματος των πλοίων και ιζημάτων (BWM), η οποία ακόμα και σήμερα δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή….
Πάντως, για την εφαρμογή της Σύμβασης η Συνέλευση του ΙΜΟ, που πραγματοποιήθηκε, τον περασμένο Νοέμβριο και μάλιστα κατά την έναρξη των εργασιών είχε παραστεί ο υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης εγκρίθηκε ψήφισμα, με ουσιαστικό στόχο την παροχή εμπιστοσύνης στην εφαρμογή της σύμβασης BWM.
Το ψήφισμα θα επιτρέψει στα κράτη σημαίας να δώσουν το περιθώριο στους πλοιοκτήτες μέχρι την πρώτη ημερομηνία της ειδικής επιθεώρησης (special survey) του πλοίου, αφού τεθεί σε ισχύ η σύμβαση να θεωρείται πιστοποιημένο. Αυτό μπορεί να σημαίνει για μερικούς μέχρι και μια 5ετής παράταση.
Για την κύρωση της Σύμβασης BWM απαιτείται να την προσυπογράψουν τουλάχιστον 30 κράτη μέλη και ήδη ο αριθμός έχει ξεπεραστεί κατά 5 κράτη, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 31 % της παγκόσμιας χωρητικότητας.
Έτσι, η Σύμβαση αναμένεται να τεθεί σε ισχύ σε ένα χρόνο και αφού οι υπογράφοντες εκπροσωπούν το 35% σε χωρητικότητα του παγκόσμιου στόλου.
Μέχρι στιγμής 31 συστήματα διαχείρισης έρματος έχουν αποκτήσει πλήρη έγκριση τύπου ΒW, από το σύνολο των 71 συστημάτων που αναπτύσσονται ή δοκιμάζονται.
Πάντως, πολλοί υποστηριχθεί ότι η διαδικασία ελέγχου είναι «χαλαρή».
Η νομοθεσία των ΗΠΑ και τι προβλέπει
Οι ΗΠΑ αν και φάνηκαν ανεκτικές στο θέμα. Ωστόσο, τον Ιούλιο του 2012 έθεσαν σε ισχύ τη νέα νομοθεσία τους για τη διαχείριση του υδάτινου έρματος.
Για τα περισσότερα πλοία θεσπίζεται ότι θα πρέπει να έχουν εναρμονιστεί σε συγκεκριμένες ημερομηνίες στο άμεσο μέλλον. Παράλληλα, απαιτεί το σύστημα επεξεργασίας νερού έρματος (BWTS) του κάθε πλοίου να είναι τύπου εγκεκριμένου από την Ακτοφυλακή των ΗΠΑ.
Προσωρινά και μόνο η Ακτοφυλακή των ΗΠΑ μπορεί να σύστημα επεξεργασίας έρματος, κάποιου τύπου που έχει λάβει έγκριση από άλλο κράτος σημαίας και σύμφωνα με τα κριτήρια της σύμβασης του ΙΜΟ BWM.
Στα μέσα Απριλίου 2013, η αμερικάνικη Ακτοφυλακή δημοσίευσε τον πρώτο κατάλογο των αποδεκτών, σύμφωνα με τον ΙΜΟ, συστημάτων διαχείρισης έρματος, που εντάσσονται στο προσωρινά αποδεκτό σύστημα, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μια μεταβατική περίοδο 5 χρόνων.
Μετά από αυτή την μεταβατική περίοδο 5 ετών το σύστημα διαχείρισης έρματος του κάθε πλοίου, που προσεγγίζει στις ΗΠΑ θα πρέπει να έχει λάβει έγκριση από την Ακτοφυλακή.
