Γράφει ο Αντιναύαρχος (εα) Ηρακλής Καλογεράκης
Ωραία ακούγεται και όλοι την θέλουν, ο καθένας βέβαια για τους λόγους του. Αλλά, σε περίπτωση πολέμου αυτή θέλει πολύ κόπο, πολλά μέσα και ενδεχομένως πολλές θυσίες. ‘Άλλο να την ζητάς για λόγους ασφαλείας σε περιόδους ειρήνης και άλλο να την ζητάς, να την επιβλέπεις και να την εξασφαλίζεις, σε περιπτώσεις πολεμικών συρράξεων.
Ζώνες «αποκλεισμού» υπήρχαν πάντα, σε όλους τους πολέμους, από αρχαιοτάτων χρόνων. Αυτές οι ζώνες αφορούσαν στη προσπάθεια αποκοπής εφοδίων και πρόσβασης, σε μια συγκεκριμένη περιοχή μιας χώρας ή ενός λιμανιού με τη βία ή με την απειλή, χρήσης βίας.
Ο αποκλεισμός δε αυτός, μπορεί να επιβληθεί από ξηρά, θάλασσα (ναυτικός) ή από αέρος (αεροπορικός) και δεν πρέπει να συγχέεται με το εμπάργκο ή με τυχόν εμπορικές κυρώσεις.
Ας θυμηθούμε στον πόλεμο των Φώκλαντς το 1982, όπου το Ηνωμένο Βασίλειο καθιέρωσε μια κινητή ζώνη προστασίας 200 νμ γύρω από την Βρετανική δύναμη, που ονομάστηκε «Συνολική Ζώνη Αποκλεισμού» (Total Exclusion Zone-TEZ) και που αφορούσε κάθε μη Βρετανικό πλοίο ή αεροσκάφος. Αργότερα είχαμε και την «Ζώνη Ναυτικού Αποκλεισμού» (Maritime Exclusion Zone – MEZ) που ήταν πάλι μια απαγορευμένη ζώνη με ακτίνα 200 μιλίων, αλλά γύρω από τα νησιά Φώκλαντς.
Η ζώνη απαγόρευσης πτήσεων No-Fly Zone (NFZ) ή Air Exclusion Zone (AEZ)], είναι ο υπέργειος χώρος της επικράτειας ενός κράτους στον οποίο δεν επιτρέπεται να εισέλθουν ιπτάμενα μέσα (drones, αερόστατα, αεροπλάνα κ.a.) ή μόνο ορισμένου τύπου αεροσκάφη (π.χ. στρατιωτικά). Τέτοια ζώνη αεροπορικού αποκλεισμού και αντιαεροπορικής άμυνας μπορεί να δημιουργηθεί και πάνω από το έδαφος μιας εχθρικής χώρας κατά τη διάρκεια μιας ένοπλης σύγκρουσης, με το ίδιο σκεπτικό της «αποστρατικοποιημένης» περιοχής, για να απαγορεύσει την είσοδο σε αυτή αεροσκαφών της εχθρικής χώρας.
Η Ζώνη Απαγόρευσης Πτήσεων είναι ένα μέτρο που συχνά λαμβάνεται μόνιμα για την προστασία «ευαίσθητων» περιοχών, όπως ανακτόρων, προεδρικών κατοικιών, στρατιωτικών εγκαταστάσεων ή αρχαιολογικών χώρων ή προσωρινά για προστασία αθλητικών εκδηλώσεων και μεγάλων συναθροίσεων, συναυλιών κλπ. Τέτοια ζώνη «σε πολιτικό επίπεδο» είχαμε στο Λονδίνο κατά τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2012 λόγω του φόβου μιας τρομοκρατικής αεροπορικής επίθεσης και τότε είχε τεθεί σε ύψιστο βαθμό επιφυλακής, ολόκληρο το σύστημα αεράμυνας της χώρας.
Σε περιόδους πολεμικών συρράξεων τώρα, η NO FLY ZONE σχεδιάζεται από μια στρατιωτική δύναμη έτσι ώστε να μην επιτρέπεται σε κανένα εναέριο μέσο να μπει στον καθορισμένο απαγορευμένο εναέριο χώρο, για την αποφυγή αεροπορικής επίθεσης ή παρεμπόδισης των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Όμως, κάτι τέτοιο απαιτεί πλήρη και αυξημένη επιτήρηση με δορυφορικά συστήματα, με αεροπορικά και επίγεια μέσα επιτήρησης και φυσικά με την ύπαρξη σημαντικού αριθμού αεροσκαφών για αναχαίτιση και εμπλοκή, όπως και επίγειων αντιαεροπορικών συστημάτων και όπλων.
Οι καθαρά «Ζώνες Απαγόρευσης Πτήσεων» είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο που καθιερώθηκε τη δεκαετία του 1990 και συγκεκριμένα στον πόλεμο του Κόλπου (1991-2003) όπου οι ΗΠΑ με τις συμμαχικές τους δυνάμεις, σε συμμόρφωση εντολών του ΣΑ του ΟΗΕ, εγκατέστησαν δυό «no-fly zones» στο Ιράκ, την Βόρεια και τη Νότια ζώνη.
Επίσης στον πόλεμο στη Βοσνία Ερζεγοβίνη (1993-1995) πάλι σε εκτέλεση εντολών του ΣΑ/ΟΗΕ, εγκαταστάθηκε από τις Νατοϊκές δυνάμεις μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Βοσνία.
Τέλος λόγω της εμφύλιας πολεμικής σύρραξης στη Λιβύη, το ΣΑ/ΟΗΕ στις 17 Μαρτίου 2011 ενέκρινε την εγκατάσταση μιας no-fly zone που διήρκησε μέχρι την 27 Οκτωβρίου 2011. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Λιβυκός Εθνικός στρατός (LNA) καθιέρωσε το 2018 μια no-fly zone στη νότια Λιβύη που ξανα-εφαρμόστηκε για 10 μέρες το 2019 για τον έλεγχο των κοιτασμάτων πετρελαίου στην περιοχή. Ο LNA κήρυξε επίσης άλλη μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στα δυτικά της χώρας, κατά τη διάρκεια της επίθεσης στη Δυτική Λιβύη το 2019.
Στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, όταν η ζώνη αυτή ανακηρυχθεί, αυτό θα σημαίνει στενή παρακολούθηση του εναερίου χώρου της περιοχής και όταν εντοπισθεί «παραβάτης» αυτός θα πρέπει να αναγνωριστεί, να αναχαιτιστεί, να αναγκαστεί σε αλλαγή πλεύσης και αν αυτό δεν γίνει τότε να καταρριφτεί, Δεν αρκεί λοιπόν να ανακηρύξεις την ζώνη.
Πρέπει να μπορείς και να την επιβάλεις διαφορετικά χάνεις την αξιοπιστία σου. Πολλές δε φορές, για την εξασφάλιση της, επιβάλλεται να γίνουν και προληπτικές επιθέσεις εναντίον αμυντικών συστημάτων γειτονικών χωρών.
Μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία που θα εγκαθιστούσε η Ουκρανία ή το ΝΑΤΟ, θα σήμαινε ότι στρατιωτικά μέσα και δυνάμεις (κυρίως οι νατοϊκές αφού τόσο η Ουκρανική αεράμυνα όσο και η αεροπορία είναι ανύπαρκτες) θα εμπλέκονταν απευθείας με όποια Ρωσικά αεροσκάφη θα εντοπίζονταν στον ουρανό. Θα αναχαιτιζόταν και ίσως αν δεν συμμορφωνόταν με τις οδηγίες αποχώρησης, να τα «χτυπούσαν». Διαφορετικά, αν η ζώνη αυτή γινόταν μόνο για λόγους εκφοβισμού και εντυπώσεων, αυτό δεν θα ήταν μια σοβαρή ενέργεια και θα ήταν επιζήμιο για όλο τον Δυτικό κόσμο, το ΝΑΤΟ και την Ουκρανία.
Το ΝΑΤΟ, από το καταστατικό του, είναι αμυντικός οργανισμός με σκοπό την προστασία των κρατών μελών του. Δεν έχει βλέψεις σε άλλες χώρες και δεν εκτελεί επιθετικούς πολέμους. Δεν είναι λοιπόν σωστό μια φιλικά προσκείμενη χώρα να επιζητεί και τρόπον τινά να εκβιάζει τριάντα χώρες για να μπουν στον χορό και να δράσουν ενάντια στις αρχές τους και στα συμφέροντα τους.
Δεν επιτρέπεται το «συναισθηματικό» κάθε ηγέτη να επηρεάζει αποφάσεις τέτοιας μορφής. Αν το ΝΑΤΟ εγκαθιστούσε μια no-fly zone τότε κινδυνεύει να έλθει σε άμεση στρατιωτική σύγκρουση με τη Ρωσία και αυτό θα ήταν η αρχή του τρίτου παγκοσμίου πολέμου που κανείς σώφρον άνθρωπος δεν θέλει. Δεν είναι μόνο τα πυρηνικά όπλα που ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν, είναι κυρίως πως μια τέτοια ενέργεια είναι αντίθετη με τις αρχές και τα πιστεύω του ΝΑΤΟ.
Ας ξεχάσει λοιπόν ο κύριος Βολοντίμιρ Ζελένσκι να ζητά την ανακήρυξη μιας no-fly zone από το ΝΑΤΟ απλά και μόνο γιατί τέτοιες ζώνες, δημιουργούνται μετά από απόφαση και εντολή του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και όχι κάποιου αμυντικού οργανισμού. Ας πάψει λοιπόν ο πατριώτης πρόεδρος της Ουκρανίας να εκβιάζει τους φίλους του και ας αποταθεί στο ΣΣΑ του ΟΗΕ και ταυτόχρονα ας εστιαστεί στις επιχειρήσεις των ενόπλων δυνάμεων της χώρας του.
Μέχρι τώρα είδαμε πως οι Ουκρανοί δείχνουν αξιοζήλευτη αυτοθυσία και αξιοθαύμαστη ψυχική δύναμη και ας ευχηθούμε οι όποιες ενέργειες τους να φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
