Η παγκόσμια ναυτιλία αντιμετωπίζει την έλλειψη ναυτικών, με τους νέους να αποφεύγουν το επάγγελμα λόγω σκληρών συνθηκών, της χαμηλής αναγνώρισης του επαγγέλματος και μηδενικής κατανόησης. Γιατί το σύστημα αποτυγχάνει; Ποια η υποκρισία της βιομηχανίας και τι πρέπει να αλλάξει άμεσα για να σωθεί το μέλλον του ναυτικού επαγγέλματος;

Διαβάζουμε όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια την μεγάλη έλλειψη που υπάρχει στο εργατικό δυναμικό και πιο συγκεκριμένα των ναυτικών. Μια έλλειψη η οποία αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο, κάτι που ωθεί τη ναυτιλιακή βιομηχανία να στραφεί στην Αφρική και στην δημιουργία ναυτικών από αυτή την «ακατέργαστη» ήπειρο.

Δεν γνωρίζω ένα τελικά είναι αυτή η λύση και κατά πόσο θα πετύχει αυτό το εγχείρημα. Άλλωστε είναι νωπές οι μνήμες τις παταγώδους αποτυχίας της ενσωμάτωσης των κινεζικών πληρωμάτων στον στόλο της παγκόσμιας εμπορικής ναυτιλίας.

Εκθέσεις, συνέδρια, στατιστικές, προτάσεις… Όλοι αναγνωρίζουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Και όμως, η κατάσταση παραμένει η ίδια και συνεχίζει να χειροτερεύει.

Το ερώτημα είναι απλό: Γιατί δεν θέλουν πλέον οι νέοι να γίνουν ναυτικοί; Και γιατί θέλουν να φύγουν αυτοί που βρίσκονται πολλά χρόνια στην θάλασσα;

Η απάντηση σίγουρα δεν βρίσκεται στις πολυσέλιδες εκθέσεις που αναλύουν και υπερ-αναλύουν τα προβλήματα των ναυτικών και του ναυτικού επαγγέλματος χωρίς όμως να δίνουν ποτέ ουσιαστική λύση στο πρόβλημα.

Παρόλο που υπάρχει πλέον η περιορισμένη πρόσβαση στο ίντερνετ, φαίνεται ότι αυτό δεν είναι ικανό από μόνο του να προσελκύσει τους νέους στο ναυτικό επάγγελμα και να κρατήσει τους παλαιότερους σε αυτό.
Είναι κάτι φυσιολογικό εάν απλά σκεφτούμε τα κάτωθι:

• Ο σεβασμός προς τον ναυτικό είναι ανύπαρκτος και κάθε χρόνο η ίδια η βιομηχανία το υποβαθμίζει ακόμη περισσότερο.
• Ο χρόνος ξεκούρασης σε πολλά είδη πλοίων θεωρείται «πολυτέλεια».
• Το ξέμπαρκο δεν είναι ποτέ δεδομένο.
• Οι επιθεωρήσεις είναι περισσότερες και σκληρότερες από ποτέ.
• Η έξοδος στα λιμάνια σχεδόν ανύπαρκτη
• Το ναυτικό επάγγελμα φορολογείται στην Ελλάδα λες και είμαστε «golden boys». Κανείς ναυτικός δεν μπορεί να δεχτεί τον λόγο που φορολογείται με 15% συντελεστή την στιγμή που εργάζεται στη μέση του ωκεανού σε ένα πλοίο φέρνοντας ταυτόχρονα ένα σημαντικό ποσό συναλλάγματος ετησίως.

Η έλλειψη ικανών ναυτικών

Όλο αυτό έχει αναγκάσει την ναυτιλιακή βιομηχανία να ρίξει το επίπεδο της εκπαίδευσης ώστε να μπορέσει να «βγάλει» περισσότερους ναυτικούς σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό έχει φυσικά σαν αποτέλεσμα το επίπεδο να πέφτει σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Και αν ακόμη υπάρχουν ικανοί και έμπειροι ναυτικοί οι οποίοι εξαλείφουν σε ένα βαθμό αυτό το πρόβλημα, σκεφτείτε τι θα γίνει σε μερικά χρόνια, όταν αυτοί οι ικανοί ναυτικοί θα έχουν φύγει από την θάλασσα.

Από την άλλη, και οι ήδη υπαρχών ναυτικοί με την πρώτη ευκαιρία κοιτάνε να φύγουν από την θάλασσα. Γιατί; Γιατί δεν βλέπουν καμία βελτίωση, κανέναν σεβασμό προς το πρόσωπο τους, καμία σοβαρή ανταμοιβή.

Γιατί δεν θέλουν να φθείρονται σωματικά και ψυχικά από ανθρώπους οι οποίοι είναι καλή στα νούμερα και στους υπολογισμούς αλλά ουδεμία σχέση έχουν με το ιδιαίτερο επάγγελμα του ναυτικού.

Ποιος να σου το έλεγε πριν 10 χρόνια ότι θα ερχόταν η μέρα που το 57% των ανθρώπων της ναυτιλίας δεν θα συνιστούσε στα παιδιά του να γίνουν ναυτικοί. Αλλά να που ήρθε.

Υποκρισία χωρίς τελειωμό και το «ξεγύμνωμα του Βασιλιά»

Εκεί που πραγματικά έγινε φανερή όλη η υποκρισία του συστήματος ήταν ατά τη διάρκεια της πανδημίας, όπου οι ναυτικοί εκτός του ότι οι ναυτικοί αντιμετωπίστηκαν σαν παρείσακτοι, μιάσματα και σκουπίδια, σε πολλές περιπτώσεις του μειώθηκαν και χρήματα (κυρίως τα «οδοιπορικά»).

Κανείς δεν νοιάστηκε αν ο ναυτικός ήταν, έξι, δέκα ή και περισσότερους μήνες πάνω στο πλοίο. Το ξέμπαρκο είχε γίνει όνειρο θερινής νυκτός, κυρίως για τα πλοία που ταξίδευαν στην Ασία. Οι έξοδοι στην στεριά και στα λιμάνια, ανέκδοτο. Και όμως, αυτοί που τότε έκλεισαν τα μάτια, τώρα “ανησυχούν” για την ασφάλεια και την ευημερία των ναυτικών αλλά και την έλλειψη που υπάρχει.

Αντί λοιπόν να ακούσουν τους ίδιους τους ναυτικούς, καθόμαστε και στήνουμε διαφημιστικές καμπάνιες για να «προσελκύσουμε γυναίκες στο ναυτικό επάγγελμα» ή να φτιάξουμε «ορατά μονοπάτια σταδιοδρομίας». Όλα αυτά είναι ωραία σε ένα power point, αλλά στην πραγματικότητα δεν σημαίνουν τίποτα όταν ο ναυτικός νιώθει μόνος, κακοπληρωμένος και χωρίς να ακούει κανείς τι θέλει να πει και πως αισθάνεται.

Τι πρέπει να αλλάξει, χτες

Υπάρχουν τρόποι να αλλάξει όλο αυτό; Υπάρχει λύση ώστε η βιομηχανία να προσελ΄κυσει τους νέους στην θάλασσα και να κρατήσει αυτούς που ήδη εργάζονται σε αυτήν;

Και βέβαια υπάρχουν πράγματα τα οποία μπορούν να γίνουν αλλά πρώτον κοστίζουν και δεύτερον απαιτείται πρώτα να γίνουν κατανοητά τα προβλήματα από αυτούς που «τρέχουν» την παγκόσμια ναυτιλία. Θα πρέπει λοιπόν:

• Να μειωθεί η γραφειοκρατία και οι ανούσιες επιθεωρήσεις.
• Να ενισχυθεί η εκπαίδευση με ουσία, όχι μόνο με σεμινάρια και πιστοποιητικά για το φαίνεσθαι.
• Να υπάρξει βελτίωση στις απολαβές και δίκαιη φορολόγηση.
• Να διασφαλιστεί ο σεβασμός προς τους ναυτικούς στα λιμάνια.
• Να δώσουμε στον ναυτικό αυτό που πραγματικά ζητά: μια αξιοπρεπή ζωή στο πλοίο

Πως επηρεάζει τον Έλληνα ναυτικό

Πριν κάποια χρόνια και σε μια ημερίδα του υπουργείου ναυτιλίας είχε ειπωθεί ότι χρειάζονται 3,500 νέοι ναυτικοί τον χρόνο. Είναι εύκολο να λες “χρειαζόμαστε 3.500 νέους ναυτικούς τον χρόνο”, αλλά πώς τους φέρνεις αυτούς τους ανθρώπους στη θάλασσα; Τι πραγματικά έχει κάνει η Ελληνική πολιτεία για τον Έλληνα ναυτικό;

Τι να πρωτοπούμε. Για την άδικη φορολογία; Για τα ανύπαρκτα κίνητρα; Για την υποβάθμιση του κύρους του ναυτικού επαγγέλματος; Για την υποβάθμιση της ναυτικής εκπαίδευσης; Για τις συντάξεις που σε καμία περίπτωση δεν αντικατοπτρίζουν τις κρατήσεις των ναυτικών;

Άραγε τι από όλα αυτά έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια ή και δεκαετίες για να προσελκύσουν τους νέους στο ναυτικό επάγγελμα;

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά ήρθε και οι περεταίρω υποβάθμιση του ναυτικού επαγγέλματος με τις ιδιωτικές σχολές οι οποίες χωρίς κανένα κριτήριο δέχονται σπουδαστές χωρίς να έχουν το απαιτούμενο επίπεδο που χρειάζεται για να γίνουν αξιωματικοί του εμπορικού ναυτικού. Μόνο σε αδιέξοδο θα οδηγήσει όλο αυτό.

Το μέλλον δεν περιμένει

Αν συνεχίσουμε έτσι, απλώς θα περιμένουμε να αναλάβουν άνθρωποι από τρίτες χώρες, με λιγότερες απαιτήσεις. Μέχρι και αυτοί να πουν “ως εδώ”. Και τότε θα είναι αργά. Τα μη επανδρωμένα πλοία θα είναι η εύκολη λύση. Και ο άνθρωπος, το πιο πολύτιμο στοιχείο της ναυτιλίας, θα έχει χαθεί.

Αν πραγματικά θέλουμε λύση, ας σταματήσουμε τα λόγια. Ας ακούσουμε τον ναυτικό. Και ας τον φροντίσουμε πριν τον χάσουμε οριστικά.